فصل پانزدهم:
عفو و انتقام
اشاره
یکى از بزرگترین فضائل اخلاقى که رسیدن به آن کار آسانى نیست، عفو و گذشت به هنگام قدرت و ترک انتقام جویى است.
بسیارى از مردم کینه ها را در سینه هاى خود پنهان مى کنند، و به طور دائم در انتظار روزى هستند که بر دشمن پیروز شوند، و چندین برابر از او انتقام بگیرند، نه فقط بدى را به بدى پاسخ گویند، بلکه یک بدى را به چندین بدى پاسخ دهند، و از همه بدتر این که گاه به این صفت رذیله و بسیار زشت افتخار هم مى کنند، و مى گویند ما کسى هستیم که پس از پیروزى بر دشمن با او چنین و چنان کردیم.
تاریخ جهان پر است از انتقام جویى هاى بى رحمانه سلاطین و امرا و قبائل و اقوام و ملت ها.
عجب این که انتقام جویى ها به صورت زنجیره اى پیش مى رود، فرضاً قبیله اى از قبیله اى دیگر یک نفر را به قتل مى رساند، قبیله مقتول به هنگام قدرت ده نفر را مى کشد، باز قبیله اوّل به هنگام قدرت پنجاه نفر را به قتل مى رساند و حمام خون به راه مى افتد.
غارتها، هتک ناموس ها، قتل عام ها معمولا زاییده همین خوى زشت حیوانى است.