صفحه ٣٩٣

5ـ حرص و دنیاپرستى: افرادى که عشق و دلباختگى به دنیا وجودشان را پرکرده و حرص و آز در درون جانشان لانه گزیده، کمترین مزاحمت به منافع خویش را تحمل نمى کنند، و به سرعت بر مى آشوبند. و از آنجا که زندگى اجتماعى خالى از مزاحمت هاى پى در پى نیست، بلکه مى توان گفت مزاحمت هاى جزئى همه روز وجود این گونه افراد غالباً خشمگین و عصبانى هستند و اگر نتوانند، خشم خود را بر سر این و آن بریزند، درون جانشان را همچون خوره مى خورد.
در ادامه حدیثى که از حضرت مسیح (علیه السلام) در بالا اشاره کردیم نیز اشاره به این عامل شده و مى فرماید: «وَشِدَّةُ الْحِرْصِ عَلى فُضُولِ الْمالِ وَ الْجاهِ; شدت حرص بر فزونى مال و مقام».

درمان غضب
با توجه به این که غضب، آثار شوم و پیامدهاى بسیار خطرناکى دارد، و گاه شیرازه زندگى انسان را از هم مى پاشد، کوشش و تلاش براى درمان آن بسیار لازم است و افراد عصبانى اگر در اصلاح حال خویش نکوشند پشیمان خواهند شد.
بزرگان علم اخلاق در این زمینه بحث هاى فراوانى دارند و از آن بالاتر در روایات اسلامى دستورهاى مهم و مؤثرى براى خاموش کردن آتش غضب داده شده است که گلچینى از آن را ذیلا از نظر مى گذرانیم:
1ـ افراد خشمگین و عصبانى همیشه حتى قبل از آن که شعله هاى آتش غضب قلب آنها را احاطه کند، باید در آثار شوم آن بیندیشند، و مرتب به خود تلقین کنند که غضب آتشى است که ممکن است خرمن ایمان و سعادت و هستى آنها را بسوزاند، غضب آتش خشم خدا را در دنیا و آخرت مى افروزد. غضب دوستان را از انسان دور مى کند و حربه به دست دشمنان مى دهد، غضب آثار ویرانگرى روى اعصاب انسان مى گذارد، عمر او را کم مى کند و سلامتى او رابه خطر مى اندازد. غضب انسان را از رسیدن به مقامات معنوى و مادى باز مى دارد.
به عکس، حلم و بردبارى رمز موفقیت و پیشرفت و سلامت روح و جسم و سبب