معارف بوک

وفای به عهد در روایات اسلامی
در احادیث اسلامى در زمینه وفاى به عهد تعبیرات بسیار مهم و جالبى دیده مى شود که بسیار پر معنى و آموزنده است.
در اینجا گلچینى از آن احادیث را در اختیار خوانندگان عزیز قرار مى دهیم:
1ـ پیامبر گرامى اسلام (صلى الله علیه وآله) در یک جمله کوتاه مى فرماید: «لا دِینَ لِمَنْ لا عَهْدَ لَهُ; کسى که پایبند عهد و پیمان خود نیست دین ندارد».{1}
این تعبیر نشان مى دهد که اگر تمام دین را در وفادارى نسبت به خالق و خلق خلاصه نکنیم حداقل یکى از ارکان مهم دین، وفاى به عهد است. و لذا در تعبیر دیگرى از امیرمؤمنان على (علیه السلام) آمده است: «اَصْلُ الدِّینِ اَداءُ الاَْمانَةِ وَ الْوَفاءِ بِالْعُهُودِ».{2}
2ـ در حدیث دیگرى از همان حضرت مى خوانیم: ما اَیْقَنَ بِاللّهِ مَنْ لَمْ یَرْعَ عُهُودَهُ وَ ذِمَّتَهُ; کسى که رعایت عهد و پیمان خویش را نکند، به خدا یقین و ایمان پیدا نکرده است».{3}
زیرا پیمان شکنان، منافع خویش را در عصیان پروردگار جستجو مى کنند، و این دلیل بر آن است که پایه هاى اعتقادشان نسبت به توحید افعالى سست و متزلزل است.
3ـ در فرمان معروف مالک اشتر، از مهمترین مسایلى که على (علیه السلام) بر آن تأکید مى کند مسأله وفاى به عهد در برابر هر کس و هر گروه است، مى فرماید: «وَ اِنْ عَقَدْتَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ عَدُوِّکَ عُقْدَةً، اَوْ اَلْبَسْتَهُ مِنْکَ ذِمَّةً فَحُطَّ عَهْدَکَ بِالْوَفاءِ، وَ ارْعَ ذِمَّتَکَ بَالاَْمانَةِ، وَ اجْعَلْ نَفْسَکَ جُنَّةً دُونَ ما اَعْطَیْتَ فَاِنَّهُ لَیْسَ مِنْ فَرائِضِ اللّهِ شَىْءٌ النّاسُ اَشَدُّ عَلَیْهِ اِجْتِماعاً مَعَ تَفَرُّقِ اَهْوائِهِمْ وَ تَشَتُّتِ آرائِهِمْ مِنْ تَعْظِیمِ الْوَفاءِ بِالْعُهُودِ، وَ قَدْ لَزِمَ ذلِکَ الْمُشْرِکُونَ فِیما بَیْنَهُمْ دُونَ الْمُسْلِمِینَ لِمَا اسْتَوْبَلُوا مِنْ عَواقِبِ الغَدْرِ; اگر پیمان بین تو و دشمن بسته شد یا تعهد پناه دادن را به او دادى جامه وفا را بر عهد خویش بپوشان، و تعهدات خود را محترم بشمار، و جان خود را سپر تعهدات خویش قرار ده، زیرا هیچ یک از فرائض الهى نیست