معارف بوک

ضعف اراده و عدم شخصیت در انتخاب و تصمیم گیرى را مى توان عامل چهارمى براى لجاجت و بهانه جویى دانست، بدیهى است جدا شدن از برنامه هاى اشتباه آلود که انسان مدّتها به آن خو گرفته، و همچنین اعتراف به خطا و اشتباه کار ساده اى نیست، و نیاز به قوّت اراده و شجاعت دارد; آنها که از این فضلیت انسانى محرومند، رو به لجاجت و بهانه جویى مى آورند.
راحت طلبى را مى توان عامل پنجم شمرد، چرا که ترک مسیرى که انسان مدّتها داشته است همیشه آسان نیست، غالباً مشکلاتى دارد، که با روحیّه افراد راحت طلب و عافیت خواه به یقین سازگار نیست.
اینها عواملى بود که مى توان براى خوى زشت بهانه جویى و لجاجت ذکر کرد.
آثار منفى این خوى زشت نیز بر کسى پوشیده نیست زیرا از یک سو انسان را گرفتار مشکلات ناخواسته اى مى کند، همان گونه که در داستان گاو بنى اسرائیل آمده است که آنها با لجاجت و بهانه جویى تکلیف خودشان را ساعت به ساعت سخت تر کردند، تا آنجا که پیدا کردن گاوى به آن صفات که بعد از اصرار و لجاجت تعیین شده بود، هزینه بسیار سنگینى داشت، در حدیثى آمده است که آنها اموال خود را روى یکدیگر گذاردند تا توانایى بر خریدن آن گاو پیدا کردند سپس نزد موسى (علیه السلام) آمدند و ناله و فریاد سردادند و گفتند اى موسى! قبیله ما فقیر شده و به گدایى افتاده است و به خاطر لجاجت، ما دستمان از کم و بیش کوتاه شد و در اینجا موسى (علیه السلام) به آنها محبت کرد و دعایى به آنان آموخت تا در سایه آن مشکلاتشان حل شود.{1}
محروم شدن از درک واقعیت ها که زمینه ساز تکامل انسان است یکى دیگر از آثار منفى این خوى زشت است چرا که لجاجت و بهانه جویى به انسان اجازه نمى دهد خطاهاى خویش را اصلاح کند و در برابر واقعیت ها و حقایق، سر تعظیم فرود آورد و به همین دلیل از پیشرفت، ترقى و تکامل باز مى ایستد.