معارف بوک

اضافه بر این، امام (علیه السلام) نمى فرماید: ما در انتظار قتل عثمان بودیم ـ بلکه به احتمال قوى امام (علیه السلام) راضى به قتل او نبود ـ مى فرماید: ما انتظار تغییرات داشتیم، انتظار کسى که در خشکسالى آرزوى باران دارد؛ چه تعبیر جالبى! سرزمین اسلام به علت ظلم و بیدادگرى بى حد ّ وحساب اطرافیان عثمان، گویى به بیابان خشک و سوزانى تبدیل شده بود که به هنگام کنار رفتن عثمان و ظهور حکومت عدل علوى، باران رحمت الهى بر آن نازل شد.
«ابن ابى الحدید» معتزلى، در این جا به پرسش و پاسخى پرداخته که ذکر آن مناسب به نظر مى رسد.
نخست از خود مى پرسد: آیا بنابر عقیده «معتزله» از اهل سنّت، صحیح است که على (علیه السلام) انتظار قتل عثمان را بکشد، همچون انتظار باران در خشکسالى؟ و آیا این دلیل بر حقانیّت مذهب شیعه نیست؟
بعد در پاسخ مى گوید: امام (علیه السلام) نفرموده که ما انتظار قتل او را داشتیم؛ بلکه فرموده: انتظار تغییرات یعنى عزل او را از خلافت داشتیم؛ زیرا به عقیده ما على (علیه السلام) او را به علت اعمالش مستحق عزل از خلافت مى دانست؛ نه مستحق قتل؛ و این با مذهب ما سازگار است.
سپس ایراد دیگرى مطرح مى کند که آیا «معتزله» از اهل سنّت معتقدند که على (علیه السلام) عثمان را فاسق و مستحق عزل از خلافت مى دانست؟ به دلیل فسقش؟
در پاسخ مى گوید: ابدآ معتزله چنین اعتقادى ندارند؛ بلکه مى گویند: على (علیه السلام) عثمان را فرد ضعیفى مى دانست که توان تدبیر خلافت را نداشت و به همین دلیل، خویشاوندان او تمام امور و بیت المال مسلمین را به تسخیر خود درآوردند و فریاد مسلمین برخاست.(1)