صفحه ٨٠

پیرو نخستین آن ها. (آرى) آن ها براى به دست آوردن دنیاى پست بر یکدیگر سبقت مى جویند و همچون سگانى که بر سر مردار گندیده اى ریخته باشند با یکدیگر به نزاع برمى خیزند (گرچه در ظاهر متّحدند)، ولى به زودى پیروان، از پیشوایان خود برائت مى جویند و رهبران از پیروانشان و سرانجام با بغض و کینه از هم جدا مى شوند و به هنگام ملاقات (در این جهان و یا در آخرت) یکدیگر را لعن و نفرین مى کنند.

شرح و تفسیر
فتنه هایى در پیش است، به هوش باشید

امام (علیه السلام) در این بخش از خطبه، مردم را از فتنه هایى که در پیش است باخبر مى کند و برحذر مى دارد و به آن ها آگاهى مى دهد، تا از ضربات فتنه تا آن جا که ممکن است در امان بمانند و از ضایعات آن بکاهند و جالب این که امام (علیه السلام) در این بخش به سرچشمه هاى فتنه و کیفیّت شکل گیرى و مراحل مختلف آن با بیان لطیفى اشاره مى کند و مى فرماید: «شما اى گروه عرب! در آینده هدف بلاهایى هستید که نزدیک شده است؛ از مستى نعمت بپرهیزید، و از بلاهایى که کیفر اعمال شماست بر حذر باشید»؛ (ثُمَّ إِنَّکُمْ مَعْشَرَ آلْعَرَبِ أَغْرَاضُ بَلایَا قَدِ آقْتَرَبَتْ، فَاتَّقُوا سَکَرَاتِ النِّعْمَةِ، وَ آحْذَرُوا بَوَائِقَ(1) النِّقْمَةِ).
امام (علیه السلام) در این عبارت به دو عامل مهم از عوامل فتنه ها اشاره فرموده است: یکى از آن ها مستى حاصل از نعمت است و دیگرى مجازات اعمال؛ که نتیجه آن فتنه هایى است که دامان مردم را مى گیرد و آن ها را هدف بلاها قرار مى دهد.