دارند و بدعت ها آشکارند و علامت هایى دارند، (و در واقع ناشناخته بودن بدعت ها دلیل روشنى بر عدم مشروعیّت آن هاست) بدترین مردم نزد خداوند پیشواى ستمگرى است که هم خود، گمراه است و هم مردم به وسیله او گمراه مى شوند، کسى که سنّت هاى مقبول را از میان برده و بدعت هاى متروک را زنده کرده است، من از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شنیدم که فرمود: «روز قیامت، پیشواى ستمگر را حاضر مى کنند؛ در حالى که نه یاورى با اوست و نه عذرخواهى، سپس او را در آتش دوزخ مى افکنند و همچون سنگ آسیا در آن به گردش درمى آید (و همه رسوایى او را مى بینند) آنگاه او را در قعر دوزخ به زنجیر مى کشند».
من تو را به خدا سوگند مى دهم! نکند تو همان پیشواى مقتول این امّت باشى! چرا که گفته مى شد (پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) مى فرمود): «در این امّت، پیشوایى به قتل مى رسد که بعد از آن درهاى کشتار و جنگ به روى این امّت تا قیامت گشوده خواهد شد! امور این امّت را بر آن ها مشتبه مى کند؛ فتنه و فساد را در میان آنان گسترش مى دهد؛ به گونه اى که حق را از باطل تمیز نمى دهند و به سختى در آن فتنه غوطه ور مى شوند و به شدّت درهم آمیخته و فاسد خواهند شد»؛ مبادا مرکب راهوار مروان شوى (و زمام خود را به دست او بسپارى) تا تو را هرجا مى خواهد ببرد؛ آن هم بعد از این سنّ و سال و گذراندن عمر (و تجربیّات فراوان).
(هنگامى که سخن مولا (علیه السلام) به این جا رسید) عثمان گفت: با مردم سخن بگو و از آنان بخواه که به من مهلت دهند تا از حقوق (از دست رفته) آن ها رهایى یابم. امام (علیه السلام) فرمود: آنچه مربوط به مدینه است مهلتى در آن نیست و آنچه مربوط به بیرون مدینه است مهلتش رسیدن دستور تو به آن هاست.
شرح و تفسیر
نشانه هاى پیشوایان عادل و ستمگر
امام (علیه السلام) در بخش نخست این خطبه، عثمان را به طور خاص، مخاطب قرار