معارف بوک

بخش اوّل
أَیُّهَا النَّاسُ، کُلُّ امْرِئٍ لَاقٍ مَا یَفِرُّ مِنْهُ فِی فِرَارِهِ. الْأَجَلُ مَسَاقُ النَّفْسِ. وَ الْهَرَبُ مِنْهُ مُوَافَاتُهُ. کَمْ أَطْرَدْتُ الْأَیَّامَ أَبْحَثُهَا عَنْ مَکْنُونِ هَذَا الْأَمْرِ، فَأَبَى اللَّهُ إِلَّا إِخْفَاءَهُ. هَیْهَاتَ! عِلْمٌ مَخْزُونٌ!
ترجمه
اى مردم! هر کس از هر چه فرار کند، در همان حال فرار به آن مى رسد! «اجل» سرآمد زندگى و پایان حیات است، و فرار از آن، رسیدن به آن است! چه روزهایى که من به بحث و کنجکاوى درباره اسرار و باطن این امر (پایان زندگى) پرداختم، ولى خداوند جز اخفاى آن را نخواسته است.
هیهات! این علمى است پنهان (و مربوط به ذات پاک خداوند).

شرح و تفسیر
فرار از مرگ ممکن نیست!
امام (علیه السلام) در این بخش از خطبه، بر این امر تأکید مى کند که نه تنها فرار از مرگ ممکن نیست، بلکه انسان در حال فرار، به استقبال مرگ مى رود؛ مى فرماید: «اى مردم! هر کس از هر چه فرار کند، در همان حال فرار به آن مى رسد!، اجل، سرآمد زندگى و پایان حیات است، و فرار از آن، رسیدن به آن است!»؛ (أَیُّهَا النَّاسُ، کُلُّ امْرِىءٍ لاَقٍ مَا یَفِرُّ مِنْهُ فِی فِرَارِهِ. الْأَجَلُ مَسَاقُ(1) النَّفْسِ. وَ الْهَرَبُ مِنْهُ مُوَافَاتُهُ).