دوران جاهلیّت بود و این گروه پشتیبان هایى دارند و اگر حرکتى (براى مجازات قاتلان) صورت گیرد، مردم به چند گروه تقسیم مى شوند: گروهى همان را مى خواهند که شما مى خواهید و گروهى رأی شان برخلاف رأى شماست و گروه سومى نه با شما هستند نه با آن ها (و به این ترتیب شکاف عمیقى در جامعه اسلامى به وجود مى آید) بنابراین صبر کنید تا مردم آرام گیرند و دل ها از تب وتاب بیفتد و حقوق به آسانى گرفته شود، مرا آسوده بگذارید و به من فشار نیاورید و ببینید چه دستورى از سوى من براى شما مى آید. کارى نکنید که قدرت ما را تضعیف کند و شوکت ما را فرو ریزد و سستى و ذلّت به بار آورد. من (در برابر این گروه) تا آن جا که ممکن است خویشتن دارى مى کنم امّا اگر راه دیگرى نیابم، آخرین درمان، داغ کردن و سوزاندن (محلّ زخم) است!
شرح وتفسیر
علل تأخیر در مجازات قاتلان عثمان
این خطبه، چنان که در آغاز آن گفته شد، پاسخى است براى ایرادى که گروهى از صحابه و یاران آن حضرت مطرح مى ساختند و آن این که چرا امام (علیه السلام) درباره مجازات قاتلان عثمان، اقدام نمى کند؟ امام (علیه السلام) ضمن یک تحلیل بسیار دقیق و حساب شده، مطلب را موشکافى کرده و به آن ها پاسخ مى گوید. نخست مى فرماید: «برادران من! من از آنچه شما مى دانید بى اطّلاع نیستم؛ ولى چگونه مى توانم (در شرایط فعلى) قدرت بر این کار را به دست آورم؟»؛ (یَا إِخْوَتَاهُ! إِنِّی لَسْتُ أَجْهَلُ مَا تَعْلَمُونَ، وَ لکِنْ کَیْفَ لِی بِقُوَّةٍ).
بسیار مى شود که ایرادکنندگان بر پیشوایان دین، تصورشان این است که به نکته تازه اى دست یافته اند که اگر رعایت بشود به مصلحت جامعه اسلامى است. آن ها در واقع مو را مى بینند ولى از پیچش آن غافل اند! به ابرو نگاه مى کنند ولى از اشارت هاى آن بى خبرند و از مسائل پیچیده و پشت پرده آگاهى ندارند!