بخش دوم
منها: وَ طَالَ الْأَمَدُ بِهِم لِیَسْتَکْمِلُوا الْخِزْیَ، وَ یَسْتَوْجِبُوا الْغِیَرَ؛ حَتَّى إذا اخْلَوْلَقَ الْأَجَل، وَ اسْتَرَاحَ قَوْمٌ إلَى الْفِتَنِ، وَ أَشَالُوا عَنْ لَقَاحِ حَرْبِهِمْ، لَمْ یَمُنُّوا عَلَى اللهِ بِالصَّبْرِ، وَ لَمْ یَسْتَعْظِمُوا بَذْلَ أَنْفُسِهِمْ فِی الْحَقِّ؛ حَتَّى إذا وَافَقَ وَارِدُ الْقَضَاءِ انْقِطَاعَ مُدَّةِ الْبَلاَءِ، حَمَلُوا بَصَائِرَهُمْ عَلَى أَسْیَافِهمْ، وَ دَانُوا لِرَبِّهِمْ بِأَمْرِ وَاعِظِهِمْ.
ترجمه
مدتى طولانى به آنان مهلت داده شد، تا رسوایى را به حدّ نهایى برسانند و مستحق دگرگونى (نعمت هاى الهى و مجازات او) گردند و هنگامى که اجل آن ها به سر آمد، گروه دیگرى با فتنه ها مماشات کردند و دست از مبارزه با آن ها کشیدند (ولى گروه دیگرى از مسلمانان راستین به پا خاستند که) به دلیل صبر و استقامتشان منّتى بر خدا نمى نهادند و بذل جان را در راه حق، بزرگ نمى شمردند، تا آن که به فرمان خدا دوران آزمایش به پایان رسید و (این گروه مبارز) آگاهى و بینایى خود را بر شمشیرها حمل کردند (و آگاهانه با دشمن به مبارزه برخاستند) و به فرمان واعظ خویش (پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) قیام کرده و) به پرستش پروردگارشان پرداختند.
شرح و تفسیر
ویژگى هاى یاران مخلص پیامبر (صلی الله علیه و آله)
در این بخش از خطبه، شارحان نهج البلاغه راه هاى مختلفى را پیموده اند زیرا