صفحه ٢٦٨

برون، شمشیر بر آن ها مسلّط خواهد کرد؛ چرا که این گروه مرکب هاى معاصى و شتران بارکش گناهان اند.
سوگند یاد مى کنم! باز هم سوگند یاد مى کنم! که بعد از من بنى امیّه خلافت را همچون اخلاط سر و سینه بیرون مى افکنند، سپس هرگز طعم آن را نخواهند چشید و تا آن زمان که شب و روز درپى هم مى آیند از آن بهره اى نخواهند گرفت.

شرح و تفسیر
حکومتى ظلمانى و وحشتناک در پیش است

امام (علیه السلام) در این بخش از خطبه، به فتنه فراگیر بنى امیّه اشاره مى کند که تمام مسلمین را در غم و اندوه فرو مى برد و ظلم و ستم آن ها در تمام خانواده ها وارد مى شود؛ در حالى که راه فرارى از آن ندارند؛ چرا که نتیجه اعمال خود مردم است؛ مى فرماید: «در آن هنگام خانه اى در شهر و خیمه اى در بیابان باقى نمى ماند، جز این که ستمگران غم و اندوه را در آن فرو مى ریزند و بلا و بدبختى را در آن وارد مى کنند»؛ (فَعِنْدَ ذلِکَ لا یَبْقَى بَیْتُ مَدَرٍ(1) وَ لا وَبَرٍ(2) إِلاَّ وَ أَدْخَلَهُ الظَّلَمَةُ تَرْحَةً(3)، وَ أَوْلَجُوا فِیهِ نِقْمَةً).
ممکن است در خانه اى غم و اندوه بیاید، ولى ظلم نیاید؛ غم و اندوه دیگران، دوستان و بستگان و توده مردم، ولى ظلم بنى امیّه چنان بود که هم غم و اندوه را با خود به همه جا مى برد و هم مصیبت و بلا و بدبختى را؛ چرا که دستیاران ظالمان (که عامل سرایت غم و اندوه، و ظلم و بلا و همه جا هستند) همیشه از میان