معارف بوک

افرادى همانند خود آن ها انتخاب مى شوند. گویى روح آن ها در تمام پیکر حکومتشان دمیده مى شود و همه به ظلم و ستم مى پردازند تا چند صباحى بر سر قدرت بمانند.
سپس مى افزاید: «در آن روز براى آن ها (مردم ستمدیده) نه در آسمان عذرپذیرى وجود دارد و نه در زمین یار و یاورى. (و به آن ها خطاب مى شود:) شما حکومت را به غیر اهلش سپردید و آن را در غیر محلّش قرار دادید (و این نتیجه کار خود شماست)»؛ (فَیَوْمَئِذٍ لا یَبْقَى لَهُمْ فِی السَّمَاءِ عَاذِرٌ، وَ لا فِی الْأَرْضِ نَاصِرٌ. أَصْفَیْتُمْ بِالْأَمْرِ غَیْرَ أَهْلِهِ، وَ أَوْرَدْتُمُوهُ غَیْرَ مَوْرِدِهِ).
بنابراین، مخاطب در این چند جمله مردمى اند که بر اثر کوتاهى و فرار از زیربار مسئولیت و سکوت در برابر ظالمان گرفتار ظلم و ستم شده اند وجمله هاى «أَصْفَیْتُمْ بِالْأَمْرِ غَیْرَ أَهْلِهِ، وَ أَوْرَدْتُمُوهُ غَیْرَ مَوْرِدِهِ» شاهد گویاى این معناست؛ زیرا خطاب به مردم مى گوید: شما کار را به غیر اهل سپردید وحکومت را به دست افراد ناشایست دادید.
شبیه این معنا در خطبه 192 آمده است؛ آن جا که مى فرماید: «وَ اِنَّکُمْ إِنْ لَجَأْتُمْ إِلَى غَیْرِهِ حَارَبَکُمْ أَهْلُ الْکُفْرِ ثُمَّ لاجَبْرَائِیلُ وَ لا مِیکَائِیلُ وَ لا مُهاجِرُونَ وَ لا اَنْصارٌ یَنْصُرُونَکُمْ؛ شما اگر به غیر اسلام پناه برید کافران با شما نبرد مى کنند و بر شما مسلّط مى شوند؛ سپس نه جبرئیل و نه میکائیل نه مهاجران و نه انصار نمى توانند شما را یارى دهند».(1)
و این که بعضى از شارحان، مخاطبان این جمله را حاکمان ظالم قرار داده اند، به هیچ وجه با مجموعه خطبه سازگار نیست.
سپس امام (علیه السلام) در ادامه این سخن اشاره به انتقام خداوند از ظالمان مى کند؛ انتقامى سخت و درهم کوبنده؛ مى فرماید: «و به زودى خداوند از ستمگران انتقام