معارف بوک

این نتیجه گیرى امام (علیه السلام) نشان مى دهد که تفسیر اوّل از تفسیرهاى سه گانه اى که براى جمله قبلى امام (علیه السلام) گفته شد مناسب تر است؛ زیرا هنگامى که حفظ حقوق مسلمین را نشانه اخلاص و توحید حفظ کنندگان بدانیم، نتیجه اش چنین مى شود: مسلمان کسى است که همه مسلمین از دست و زبان او در امان باشند.
قابل توجّه این که در تعبیر مذکور یک بار «الا بالحق» مى گوید و بار دیگر «الا بما یجب»؛ این تفاوت در تعبیر ممکن است از این نظر باشد: اوّلى اشاره به این است که تا مجوّزى براى آزار مسلمان (مانند مجازات ها و حدود و تعزیرات اسلامى) وجود نداشته باشد آزار دادن او جایز نیست و دومى اشاره به این مى کند که در فرض جواز، باید ازنظر کیفیّت و کمیّت، به آن مقدار که خداوند اجازه داده اکتفا شود.
از بعضى احادیث استفاده مى شود که قنبر با تمام احترامى که داشت، هنگامى که براثر سهل انگارى به هنگام اجراى حدّ، سه تازیانه اضافه زد، امام (علیه السلام) فرمود: باید قنبر به مقدار این سه تازیانه قصاص شود! «إِنَّ اَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ اَمَرَ قَنْبرآ أَنْ یَضْرِبَ رَجُلا حَدّآ فَغَلِطَ قَنْبَرٌ فَزَادَهُ ثَلاثَةَ أَسْواطٍ فَأقادَهُ عَلِىٌّ (علیه السلام) مِنْ قَنْبَرٍ بِثَلاثَةِ أَسْواطٍ».(1)