صفحه ٤٦٥

ممکن است این سؤال پیش آید که امام (علیه السلام) چه اصرارى دارد که این موضوع خرافى را درباره طاووس یا کلاغ نقل کند، در حالى که اگر چنین مى بود از شگفتى هاى خلقت محسوب مى شد؟
پاسخ این است که اگر مردم براى اثبات عجایب خلقت به دنبال خرافات بروند، واقعیّت ها نیز متزلزل مى شوند و نتیجه مطلوب از آن ها گرفته نمى شود.
سؤال دیگرى که در این جا مطرح شده این است که در حجاز، طاووسى وجود نداشته که امام (علیه السلام) بارها لقاح جنس نر و ماده آن را دیده باشد و از آن سخن بگوید.
ابن ابى الحدید در پاسخ این سؤال (در شرح این خطبه) چنین مى گوید: گر چه به حسب ظاهر در مدینه چنین پرنده اى وجود نداشت، ولى مولا على (علیه السلام) این خطبه را در کوفه خوانده است که همه چیز از همه جا به آن جا آورده مى شد؛ حتّى هدایا و صفایاى پادشاهان؛ بنابراین جاى تعجّب نیست که حضرت، طاووس و حرکات آن را با چشم مبارک خود دیده باشد.(1)