صفحه ٢٣٧

وضع حملشان گذشته و پستانشان خشکیده است و طبیعتآ ساربان ملاحظه حال آن ها را نمى کند، چنین نتیجه مى گیریم که روزگار و سرآمد عمر با شدت هرچه بیشتر مردم را به سوى فنا مى راند.
شب ها و روزها به سرعت مى گذرند، سال و ماه ها طى مى شوند، حوادث غیر منتظره، بیمارى ها، بلاها، جنگ ها و امور دیگرى از این قبیل، همه و همه انسان ها را هدف گرفته اند.
بعد از این هشدار، همگان را به این حقیقت متوجّه مى سازد: «آن کس که به غیر خویش پردازد و از خود غافل شود، در تاریکى ها سرگردان مى ماند و در مهلکه ها گرفتار مى شود. شیاطین او را در طغیانش به پیش مى رانند و اعمال بدش را در نظرش زیبا جلوه مى دهند!»؛ (فَمَنْ شَغَلَ نَفْسَهُ بِغَیْرِ نَفْسِهِ تَحَیَّرَ فِی الظُّلُمَاتِ، وَ آرْتَبَکَ(1) فِی آلْهَلَکَاتِ، وَ مَدَّتْ بِهِ شَیَاطِینُهُ فِی طُغْیَانِهِ، وَ زَیَّنَتْ لَهُ سَیِّىءَ أَعْمَالِهِ).
هر انسانى مجموعه اى از عیب ها و نقصان ها و نقاط ضعف است و تنها راه نجات او پرداختن به اصلاح آن هاست تا به تدریج به صورت انسان کاملى درآید و شایسته قرب خدا و نام والاى خلیفة الله شود؛ ولى کسى که به بیرون خویش یعنى به انسان هاى دیگر یا مسایلى ازقبیل مال و مقام و ثروت و جاه بپردازد، سرگردانى و گرفتارى او یقینى است و از آن اسفبارتر این که شیاطین، چنین انسان غافلى را در طغیانش تشویق مى کنند و اعمال زشت او را چنان زینت مى دهند که جزء نقاط قوّت خود مى شمرد و به آن افتخار مى کند. بدیهى است که چنین انسان گرفتارى راه نجاتى نخواهد داشت.
قرآن مجیددرباره این گونه افراد مى فرماید: (کَمَنْ مَّثَلُهُ فِى الظُّلُمَاتِ لَیْسَ بِخَارِجٍ