صفحه ٢٠٨

ذکر مى کند، مى فرماید: «با مرگ، دنیا پایان مى گیرد، و با دنیا مى توان آخرت را به دست آورد و با برپا شدن قیامت، بهشت نزدیک مى شود و دوزخ براى گمراهان آشکار مى گردد؛ مردم به جز قیامت، اقامتگاهى ندارند و به سرعت در این میدان به سوى آن سرمنزل آخرین پیش مى روند»؛ (وَ بِالْمَوْتِ تُخْتَمُ الدُّنْیَا، وَ بِالدُّنْیَا تُحْرَزُ آلاْخِرَةُ، وَ بِالْقِیَامَةِ تُزْلَفُ آلْجَنَّةُ، (وَ تُبَرَّزُ آلْجَحِیمُ لِلْغَاوِینَ). وَ إِنَّ آلْخَلْقَ لا مَقْصَرَ(1) لَهُمْ عَنِ آلْقِیَامَةِ، مُرْقِلِینَ(2) فِی مِضْمَارِهَا إِلَى آلْغَایَةِ آلْقُصْوَى).
آرى، مرگ، پایان زندگى دنیاست و سرآغاز زندگى ابدى؛ و با مرگ پرونده اعمال بسته مى شود؛ چرا که مزرعه آخرت، تنها دنیاست و در قیامت، دو چیز بیش نیست: یا بهشت است و سعادت جاویدان و یا دوزخ است و عذاب ابدى؛ و همه انسان ها بدون استثنا به سوى یکى از این دو سرنوشت پیش مى روند.
بعید نیست که ذکر این عبارت به دنبال بیان داستان جنگ جمل و آتش افروزان آن، اشاره به این نکته باشد که اگر آن ها ایمان قوى داشتند، گرفتار آن جنگ خانمان سوز و پرمسئولیت نمى شدند. اگر ایمان سالمى داشتند آگاهى پیدا مى کردند و زندگى باقى آخرت را به زندگى فانى این دنیا نمى فروختند؛ ولى افسوس که حجاب هوى پرستى، عقل انسان را از درک حقایق بازمى دارد؛ با این که جادّه روشن است و نشانه ها آشکار.
جمله «وَ بِالْقِیَامَةِ تُزْلَفُ آلْجَنَّةُ، (وَ تُبَرَّزُ آلْجَحِیمُ لِلْغَاوِینَ)» برگرفته از آیات 90 و 91 سوره شعراست: (وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِینَ * وَ بُرِّزَتِ الْجَحِیمُ لِلْغَاوِینَ).