اوج كمال، قرب به خداست و در اثر اين كمال، بالاترين لذتها پديد مى‌آيد، اما از آنجا كه مفاهيمى از قبيل كمال، سعادت و قرب به خدا براى همه قابل درك نيست و جاذبه‌اى ايجاد نمى‌كند، با بيانى محسوس و جذّاب و مُحرِّك، او را به جانب قرب خدا دعوت مى‌كنند، نسيم خنك، جوى آب، درختان پر ميوه و محبوبهاى دوست‌داشتنى، جلوه‌هايى از قرب خدايند و در عين حال كه واقعيت دارند و در انسان حركت ايجاد مى‌كنند، اين رضايت الهى است كه در نعمتهايى از اين قبيل جلوه مى‌كند، و آن چيز كه براى عاشق اهميت بيشترى دارد، ارتباط با معشوق است، نه التذاذ ناشى از خوردن و آشاميدن و... و اگر از همه اين نعمتها لذت مى‌برد، از اين جهت است كه رضايت محبوب را در استفاده از آنها مى‌بيند.
پرسش و پاسخ
1. از ميان اهدافى كه براى خلقت بيان شده است كدام يك دقيق‌تر و كامل‌تر است؟
پاسخ: هدف از مجموعه خلقت و خلقت انسان كمال نهايى انسان است كه مصداق آن قرب به خداى متعال است، ولى، هدف خدا از آفرينش انسان تجلى كمالات او در هستى است.
خداى متعال اصالتاً، خودش را دوست دارد و دوستى او بالعرض به آثار وجودى‌اش ـ كه نمايانگر كمالات اويند، تعلق مى‌گيرد. پس هدف خداى متعال از خلقت، تجلى كمالات او در هستى است. براى كسب اطلاعات بيشتر در اين زمينه به بحثى كه در كتاب «آموزش فلسفه(24)» تحت عنوان «هدف دارى خداى متعال» مطرح شده و همچنين به كتاب «معارف قرآن(25)»، مراجعه فرمائيد.