صفحه ١٤٤

ويژگيهاى نظام ارزشى اسلام از اين قرار است:
   ـ فراگيرى و شمول
   ـ برخوردارى از ارتباط و انسجام كافى
   ـ قابليت تبيين عقلانى
   ـ تبيين لذت و سود نامحدود
   ـ حسن فعلى و فاعلى
   ـ مراتب داشتن ارزشها
 
شمول نظام ارزشى اسلام
ادعاى ما اين است كه نظام ارزشى اسلام ـ و همه مكاتب تحريف نشده ناشى از وحى ـ نظامى فراگير، عام و شامل است.
   هر محقق اگر پژوهش ساده‌اى در ميان كتب اخلاقى ـ مخصوصاً كتب فلسفه اخلاق ساير مكاتب ـ بنمايد، به خوبى در مى‌يابد كه دايره ارزشها در بسيارى از مكتبها تنگ و محدود است و عمدتاً منحصر به ارزشهاى اخلاقى‌اى است كه در محيط اجتماعى مطرح مى‌شود. در بسيارى از مكاتب ـ يا به صورت تفريطى ـ مسأله ارتباط انسان با خدا مطرح نمى‌شود و يا منحصراً تمامى ارزشها را در ارتباط انسان با خدا مطرح مى‌كنند و ارتباط با ديگران را ضد ارزش مى‌دانند، اما در اسلام تمامى ارتباطات مناسب و مفيد، مورد نظر قرار گرفته‌اند، ارتباط انسان با خدا، با خلق، با خود، خانواده، جامعه و حتى روابط بين‌الملل، ارزشهاى ثابت و معيّنى دارند؛ يعنى هيچ مسأله‌اى از مسائل زندگى انسان نيست كه تحت پوشش ارزشهاى اخلاقى اسلام قرار نگيرد. آن زمانى كه آدمى با دشمن خونى خود درگير است ـ يعنى در موقعيتى كه در هيچ عرف بين‌المللى ارزش اخلاقى مطرح نيست ـ اسلام حكم و قانون و ارزش اخلاقى دارد. اگر شما تا سر حد مرگ با دشمن جنگ