امام(علیه السلام) در این عبارت کوتاه به نکته هاى فراوانى اشاره فرموده، از جمله این که بعضى به طور طبیعى عمر طولانى دارند و بعضى عمر کوتاه و در عین حال، گاهى همان عمر طولانى بر اثر اعمال بى رویه یا انواع گناهان، کوتاه مى شود و گاه آن عمر کوتاه به دلیل رعایت مسائل مربوط به تندرستى و یا براثر اعمال و کارهاى نیک، طولانى مى شود. همچنین به این نکته اشاره فرموده که براى مرگ اسباب فراوانى است؛ اگر انسان بتواند از بعضى بگریزد، در چنگال دیگرى گرفتار خواهد شد و حتّى نیرومندترینِ نیرومندان، از مرگ در امان نیست! بنابراین، هیچکس نباید به سلامتى و تندرستى و جوانى و نیرومندى مغرور گردد و هرکس در هر سن و سال و در هر شرایطى باید با اعمال صالح آماده سفر آخرت باشد.(1)
بعضى از شارحان نهج البلاغه این احتمال را نیز داده اند که مراد از تقدیم وت أخیر، این است که خداوند طبق مصالحى بعضى را در زمان هاى گذشته آفریده و زمان آن ها را مقدّم داشته و بعضى را در زمان هاى بعد آفریده است، ولى معناى اوّل مناسب تر و آموزنده تر است.
نکته
آیا روزى هرکس مقدّر است؟
نه تنها از عبارت امام (علیه السلام)، بلکه از بسیارى از آیات قرآن و روایات، مقدّر بودن روزى استفاده مى شود و در منابع مختلف مى بینیم که وسعت و فراخى روزى یا تنگى و ضیق آن، به اراده و مشیّت خداوند نسبت داده شده است، تا بندگان خود را بیازماید.
به تعبیر دیگر: به هر کس آنچه را که مصلحتش بوده، داده است و براى هر کس