معارف بوک

نکته ها
1. وسعت عجیب علم پروردگار!
بیاناتى که مولا امیرمؤمنان على(علیه السلام) در این بخش از خطبه، درباره وسعت علم پروردگار فرموده و جزئیّات عجیبى که مورد دقّت قرار داده، انسان را به یاد آیه شریفه 27 سوره «لقمان» مى اندازد که مى فرماید: (وَ لَوْ أَنَّمَا فِى الأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلامٌ وَ الْبَحْرُ یَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ مَا نَفِدَتْ کَلِمَاتُ اللهِ إِنَّ اللهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ)؛ «و اگر همه درختان روى زمین قلم شود و دریا براى آن مرکّب گردد و هفت دریا به آن افزوده شود (این ها همه تمام مى شود ولى) کلمات خدا پایان نمى گیرد، خداوند توانا و حکیم است».
اگر به این نکته توجّه کنیم که آنچه مولا امیرمؤمنان(علیه السلام) بیان فرموده، غالبآ مربوط به کره زمین و مخلوقات آن است؛ حال آن که در این فضاى عظیم آسمان ها، ممکن است میلیون ها، یا میلیاردها کرات آسمانى با عجایب و شگفتى هاى زیادى باشد که خداوند به تمام جزئیّات آن ها آگاهى دارد و نیز اگر به این نکته توجه کنیم که این جهان، میلیاردها سال قبل از ما بوده و معلوم نیست تا کى ادامه خواهد یافت؛ اگر حوادثى را که در این زمان فوق العاده طولانى روى مى دهد، بر آنچه گفته شد بیفزاییم، سر از اعداد و ارقامى درمى آورد که هیچ کس قادر به بیان آن نیست و جز خدا آن را نمى داند.
ولى نباید فراموش کرد که هدف امام(علیه السلام) از بیان این حقایق و دقایق، از یک سو، افزایش معرفة الله در شنوندگان است و از سوى دیگر، تربیت نفوس انسانى به دلیل حضور در محضر خداوند در همه حال و آگاهى او از جزئیّاتِ اعمال و نیّات انسان مى باشد.
شاهد این سخن همان جمله هاى پرمعنایى است که امام(علیه السلام) در خطبه 198 بیان مى فرماید: «یَعْلَمُ عَجِیجَ الْوُحُوشِ فِی الْفَلَوَاتِ، وَ مَعَاصِیَ الْعِبَادِ فِی الْخَلَوَاتِ،