و قلب هایى در آن زمان به آن ها داده نشد، مگر این که مثل آن، امروز به شما بخشیده شده است (پس چرا نمى بیند و نمى شنوید؟)، به خدا سوگند! بعد از آن ها چیزى به شما نشان داده نشده که بر آنان مجهول باشد و شما به چیزى اختصاص نیافتید که آنان از آن محروم شده باشند (و خداوند به شما وعده خاصى براى رهایى از عذابش نداده است.) به یقین بلا بر شما نازل شده، بلایى که مهارش رها گردیده و تنگ آن سست است (و قابل کنترل نیست) بنابراین، نعمت ها و پیروزى هاى موقّتى دنیا، که مغرورانِ فریب خورده در آن هستند، شما را نفریبد، که این سایه اى است گسترده شده تا سرآمدى معیّن (و عمرش بسیار کوتاه است).
شرح و تفسیر
همه مسئول هستید!
در بخش دوم این خطبه، امام (علیه السلام) مردم عصر خود را مخاطب قرار داده و به آن ها هشدار مى دهد که اوضاع زمان جاهلیّت، ممکن است در زمان شما تکرار گردد و آلودگى ها و بدبختى هاى آن زمان، دامان شما را بگیرد. به هوش باشید که در لب پرتگاه قرار گرفته اید؛ مى فرماید: «اى بندگان خدا! عبرت بگیرید و شرایطى را که پدران و برادرانتان (که از جهان رخت بربسته اند) در گروى آن هستند و در برابر آن محاسبه مى شوند، به یاد آورید»؛ (فَاعْتَبِـرُوا عِبَادَ اللّهِ! وَاذْکُرُوا تِیکَ الَّتِی آبَاؤُکُمْ وَ إِخْوَانُکُمْ بِهَا مُرْتَهِنُونَ، وَ عَلَیْهَا مُحَاسَبُونَ).
«تیک» که با «تِلْکَ» یک مفهوم دارد، اشاره سربسته اى است به تمام گناهان و آلودگى هایى که مردم عصر جاهلیّت گرفتار آن بودند و خداوند به حساب همه آن ها رسیدگى خواهد کرد و چون مشارٌ الیه در فراز گذشته، به روشنى بیان شد، نیاز به تکرار آن نبوده است. بعضى از شارحان نهج البلاغه احتمال داده اند که این