و سایر مخلوقات، (آرى!) از همه این ها به خوبى آگاه است، و هیچ گونه مشقّتى براى او در این علم و آگاهى وجود ندارد. بلکه در حفظ و نگهدارى آنچه از مخلوقات ابداع کرده نیز مشکلى براى او رخ نداده، و در احاطه به امور و تدبیر موجودات نیز ملالت و فتورى بر او عارض نشده است. بلکه علمش در همه آن ها نافذ و احاطه اش همه را شامل شده، و عدالتش همه را در بر گرفته است و با این که آن ها در آنچه شایسته مقام اوست تقصیر دارند، فضل و رحمتش شامل حال همه آن هاست!.
شرح و تفسیر
گستردگى علم الهى
امام (علیه السلام) در این بخش همچنان بحث هاى گسترده سابق را درباره علم خداوند به تمام جزئیّات عالم هستى ادامه مى دهد و با تعبیراتى بسیار جذّاب و الفاظى شیرین و گویا پرده از علم خداوند به تمام ریزه کارى هاى این عالم برمى دارد و چنان با موشکافى این بحث را دنبال مى کند که در هیچ سخنى، مانند آن دیده نشده است و با مطالعه آن، انسان به یقین باور مى کند که این گفتار کسى است که با جهان ماوراى طبیعت ارتباط دارد و علم و دانش او از سرچشمه علم الهى مى جوشد.
نخست به سراغ پرندگان آسمان مى رود و مى فرماید: «خداوند از جایگاه پرندگان در قلّه بلند کوه ها و از نغمه مرغان خواننده در آشیانه هاى تاریک باخبر است»؛ (وَ مُسْتَقَرِّ ذَوَاتِ الأَجْنِحَةِ بِذُرَا(1) شَنَاخِیبِ(2) الْجِبَالِ، وَ تَغْرِیدِ(3) ذَوَاتِ الْمَنْطِقِ فِی دَیَاجِیرِ(4) الأَوْکَارِ(5)).