معارف بوک

شرح و تفسیر
بیست گفتار گران بها
امام (علیه السلام) در آغاز این خطبه مى فرماید: «خدا رحمت کند کسى را که چون سخن حکیمانه اى بشنود، خوب فراگیرد و هنگامى که به سوى هدایت راهنمایى شود، پذیرا گردد، دست به دامن هادى و رهبرى زند و (در پرتو هدایتش) نجات یابد، از مراقبتِ پروردگارش غفلت نورزد و از گناهان خود بترسد»؛ (رَحِمَ اللّهُ امْرَأً سَمِعَ حُکْمآ(1) فَوَعَى(2)، و دُعِىَ إِلَى رَشَادٍ فَدَنَا، و أَخَذَ بِحُجْزَةِ(3) هَادٍ فَنَجَا. رَاقَبَ رَبَّهُ، وَ خَافَ ذَنْبَهُ).
امام (علیه السلام) در بیان این پنج وصف، در واقع مقدّمات کار راهیان قرب الى اللّه، و سالکان مسیر تقوا و خودسازى را بیان مى فرماید؛ چرا که در آغاز راه، نخست گوشِ شنوا لازم است که حقایق را بشنود و در خود جاى دهد و سپس گام برداشتن به سوى دعوت کننده الهى براى فهم بیشتر، و به دنبال آن، دست زدن به دامن یک هدایتگر و انتخاب رهبر و راهنما، و در پى آن، خدا را در همه جا حاضر و ناظر خویش دانستن و از گناه و خطا ترسیدن است. کسى که این پنج فضیلت را به دست آورد مقدّمات سفر را کامل کرده و آماده حرکت است.
درست است که خداوند انسان را با فطرت الهى آفریده و چراغ روشنى به نام «عقل» در اختیار او گذاشته، ولى بدون شک، پیمودن این راه، تنها به کمک عقل و فطرت امکان پذیر نیست، هم دعوت کننده الهى لازم است و هم داشتن دلیل و راهنما و استاد و مربّى.