وهم و گمان خود را در آن جا که چشم، ژرفاى آن را نمى بیند و فکر، توانایى جولان را در آن ندارد، به کار نبرید.
شرح و تفسیر
پرچم هاى هدایت
در این بخش از خطبه، امام (علیه السلام) به عنوان تأکید بر آنچه در بخش قبل درباره عترت و اهل بیت (علیهم السلام) آمده بود، مى افزاید: «اى مردم! این حقیقت را از خاتم پیامبران صلی الله علیه و آله بگیرید که فرمود: «کسانى از ما که مى میرند، در حقیقت نمرده اند و آن کس از ما که جسدش کهنه شده، در واقع کهنه نشده است»»؛ (أَیُّهَا النَّاسُ! خُذُوهَا عَنْ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: «إِنَّهُ یَمُوتُ مَنْ مَاتَ مِنَّا وَ لَیْسَ بِمَیِّتٍ، وَ یَبْلَى مَنْ بَلِیَ مِنَّا وَ لَیْسَ بِبَالٍ»).
در این که ضمیر «خُذُوهَا» در این جا به چه چیز برمى گردد، در میان مفسّران نهج البلاغه گفت وگوست؛ ولى ظاهراین است که به حقیقت یاسخن حق بازمى گردد که از قرائن کلام معلوم مى شود؛ هر چند در عبارات قبل نیامده است و مفهوم جمله این است: «این سخن حق را درباره اهل بیت، از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بگیرید».
این که مى فرماید: مردگان ما مرده نیستند و با گذشت زمان، آثار کهنگى در آن ها ظاهر نمى شود، گاه به معناى حقیقى تفسیر شده است که واقعآ جسد «اولیاءاللّه» در قبرها تر و تازه مى ماند و آن ها از نوعى حیات و زندگى بهره مندند؛ به این صورت که سخن گویندگان را مى شنوند و به سلام آن ها پاسخ مى گویند وحیاتى شبیه حیات شهیدان راه خدا دارند، که قرآن درباره آن ها فرموده است: (وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللّهِ أَمْوَاتآ بَلْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ)؛ «(اى پیامبر!) هرگز گمان مبر که کسانى که در راه خدا کشته شدند، مرده اند؛ بلکه آن ها زنده اند، و نزد پروردگارشان روزى داده مى شوند».(1)