صالحشان چیزى افزوده مى شود و نه از اعمال زشتشان مى توانند توبه کنند. آیا شما فرزندان و پدران و برادرانِ همان مردم نیستید؟ شما نیز همان برنامه ها را دنبال مى کنید و بر همان طریقه سوار هستید و در همان جادّه گام برمى دارید (و سرانجام به همان سرنوشت گرفتار خواهید شد! ولى افسوس که) دل ها از گرفتن بهره خویش سخت و ناتوان شده و از رشد معنوى خود، غافل گشته و در غیرطریق حقّ، گام برمى دارد، گویى غیر آن ها مقصود هستند (و مرگ هرگز به سراغ آن ها نمى آید) و گویى نجات و رستگارى آن ها، در به چنگ آوردن دنیاست.
شرح و تفسیر
سرانجام، چهره هاى پرطراوت پژمرده مى شود!
امام (علیه السلام) این معلّم بزرگ اخلاق در جهانِ انسانیّت، در این بخش از خطبه، نخست به این نکته اشاره مى فرماید: آن روز که انسان چشم از جهان برمى بندد نه کسى قدرت دارد مرگ را از انسان دور کند و نه ناله و فریاد بازماندگان مشکلى را حل مى کند. امام على (علیه السلام) به صورت یک استفهام انکارى مى فرماید: «آیا آن ها (بستگان و نزدیکان) مى توانند مرگ را از او دفع کنند و یا ناله ها و شیون هاى آنان براى او سودى دارد، در حالى که به محلّه مردگان سپرده شده، و در تنگناى قبر تنها مانده است؟»؛ (فَهَلْ دَفَعَتِ الْأَقَارِبُ، أَوْ نَفَعَتِ النَّوَاحِبُ(1)، وَ قَدْ غُودِرَ(2) فِي مَحَلَّةِ الْأَمْوَاتِ رَهِيناً، وَ فِي ضِيقِ الْمَضْجَعِ وَحِيداً).
گویى دیوار آهنین، به قُطْر هزاران متر، میان او و بازماندگانش ایجاده شده