صفحه ١٦٢

3. چگونه مردگان از قبرها خارج مى شوند؟
در این جا سؤالى مطرح است و آن این که اگر زمین و آسمان ها در آستانه قیامت به کلّى دگرگون مى شوند و همه چیز به هم مى ریزد، چگونه قبرها محفوظ مى مانند تا مردگان از قبورشان محشور شوند؟
در پاسخ این سؤال مى توان گفت: آنچه در زمین رُخ مى دهد، طبق آیات قرآن زلزله عظیمى است (إِنّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَىْءٌ عَظَیِمٌ)(1) و هیچ مانعى ندارد که قبور مردگان زیر آوارهاى این زلزله عظیم باقى بمانند. و همچنین اگر در مواردى بدن بعضى از انسان ها طعمه درندگان بیابان، یا مرغان هوا شده است و آن ها نیز پس از مردن مبدّل به خاک گردیده اند، آن ها و لانه هایشان پس از آن زلزله عظیم، در زیر آوارها باقى مى مانند و انسان ها در قیامت از آن برمى خیزند. و به تعبیر دیگر: جهان ویران مى شود نه این که نابود شود! طبعآ خاک هاى انسان ها در این ویرانى باقى مى مانند.