آن ها را از جهات مختلف آلوده و وامدار مى کنند، به طورى که نتوانند گامى جز در مسیر اطاعت آن ها بردارند.
ولى در قیامت که پرده هاى نیرنگ و فریب و غرور کنار مى رود و هر کس هرچه دارد، ظاهر و آشکار مى شود، شیطان در مقام انکار برمى آید و آنچه را کوچک شمرده بود، بزرگ مى شمرد و آنچه را امن و امان دانسته بود، خطرناک مى داند؛ ولى این انکار نه براى او مفید است و نه براى پیروانش؛ چرا که دوران بازگشت از گناه و توبه و جبران «مافات» سپرى شده است.
نکته
انواع دام هاى شیطان
مى دانیم که انسان همواره با دو دشمن بزرگ روبه روست: دشمنى از درون به نام نفس امّاره و دشمنى از برون به نام شیطان که اعمالى مشابه و مکمّل یکدیگر دارند.
گرچه همان گونه که گفتیم، وجود این دو دشمن درونى و برونى براى افراد باایمان سبب هوشیارى بیشتر، آمادگى زیادتر و مبارزه قاطع تر با عوامل گناه است و در نتیجه موجب تکامل روح و جان، و قرب الى اللّه خواهد شد، ولى به هر حال غافل نشدن از چنین دشمنان خطرناکى، هوشیارى فراوانى مى طلبد؛ به خصوص این که آن ها هرگز با صراحت انسان را دعوت به گناه نمى کنند؛ زشتى ها را زیبا جلوه مى دهند، گناهان بزرگ را کوچک و طاعات کوچک را بزرگ نشان مى دهند و دام هاى رنگارنگ بر سر راه بشر مى نهند و از تمام نقطه هاى ضعف انسان و راه هاى نفوذ در درون جان او، بهره مى گیرند و زنجیرهاى اسارت در چنگال شهوات و مال و مقام و آرزوهاى دور و دراز بر دست و پاى او مى نهند و به همین سبب، گاه یک لحظه غفلت، یک عمر بدبختى به دنبال مى آورد.