أَنْ تَأْتِیَنَا وَ مِنْ بَعْدِ مَا جِئْتَنَا؛ پیش از آن که به سوى ما بیایى آزار دیدیم و پس از آمدنت نیز آزار مى بینیم (کى اذیّت و آزار دشمن، تمام خواهد شد؟)» موسى (علیه السلام) در پاسخ گفت: (عَسَى رَبُّکُمْ أَنْ یُهْلِکَ عَدُوَّکُمْ وَ یَسْتَخْلِفَکُمْ فِى الْأَرْضِ فَیَنْظُرَ کَیْفَ تَعْمَلُونَ)؛ «امید است پروردگارتان دشمن شما را هلاک کند و شما را در زمین جانشین (آن ها) سازد، تا ببیند چگونه عمل مى کنید».(1)
بنابراین، هم در امّت اسلامى و هم در امّت هاى پیشین، این سنّت الهى جارى بوده و یاران امام (علیه السلام) نیز از این سنّت مستثنا نیستند.
آرى! همه این ها درس عبرت است، ولى براى آن ها که چشم باز و گوش شنوا و قلب دانا دارند! لذا امام (علیه السلام) در ادامه سخن مى فرماید: «ولى نه هر کس که مغز دارد اندیشمند است، و نه هر صاحب گوشى شنواست، و نه هر صاحب چشمى بینا»؛ (وَ مَا کُلُّ ذِی قَلْبٍ بِلَبِیبٍ، وَ لاَکُلُّ ذِی سَمْعٍ بِسَمِیعٍ، وَ لاَکُلُّ نَاظِرٍ بِبَصیرٍ).
صفحات تاریخ بشر پر از درس هاى عبرت است. دوران کوتاه عمر ما نیز ـاگر درست بنگریم ـ مملوّ از این درس هاست؛ بلکه در و دیوار عالم هستى را عبرت ها پوشانده است؛ ولى افسوس! آنان که باید ببینند و بشنوند و بخوانند و عبرت گیرند، اندک اند و به همین دلیل، در همان راه هاى خطا گام مى نهند و به همان سرنوشت هاى شوم مبتلا مى گردند.
نکته
سرنوشت جبّاران
تمام کسانى که به ذات پاک پروردگار و عدالت او ایمان دارند، معتقدند که اساس این عالم، بر عدل و داد بنا شده، و ظلم و ستم، برخلاف طبیعت جهان آفرینش است؛ لذا هنگامى که مى بینیم گروهى از جبّاران بر صحنه جهان ظاهر