صفحه ٤٠٧

تا قدر و ارزش آن نعمت ها را بشناسند و آن ها را گرامى دارند و از آن ها به خوبى پاسدارى کنند.
به علاوه همان گونه که امام (علیه السلام) در ادامه سخن مى فرماید: «در سختى هایى که شما با آن روبرو شدید و مشکلاتى که پشت سر گذاشتید، درس هاى عبرت فراوانى است (تا به ضعف هاى خود پى ببرید و راه حلّ مشکلات را بیاموزید)»؛ (وَ فِی دُونِ مَا اسْتَقْبَلْتُمْ مِنْ عَتْبٍ(1) وَ مَا اسْتَدْبَرْتُمْ مِنْ خَطْبٍ مُعْتَبَرٌ).
گویا امام (علیه السلام) با این سخنان مى خواهد به یاران خود دلدارى دهد و به سؤالات ناخواسته اى که در ذهن آنان از پیروزى هاى بنى امیّه و ناراحتى هاى یارانش پیدا مى شود، جواب گوید که عجله نکنید! ظلم این ظالمان باقى نمى ماند، مهلت الهى پایان مى گیرد و تازیانه هاى عذاب بر پیکر آنان نواخته مى شود. از مشکلات خود نیز ناراحت نباشید! چرا که این یک سنّت الهى است که جبران خسارات امّت ها، بعد از تحمّل شداید و بلاها بوده؛ حتّى در عصر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) در جنگ هایى همچون جنگ «احزاب»، زمانى نصرت الهى فرارسید که لشکر اسلام در شدیدترین فشارها قرار داشت و به آن مرحله رسیده بود که قرآن مى فرماید: (وَإِذْ زَاغَتِ الْأَبْصارُ وَ بَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ... هُنَالِکَ ابْتُلِىَ الْمُؤْمِنُونَ وَ زُلْزِلُواْ زِلْزَالاً شَدِیدآ)؛ «و زمانى را که چشم ها از شدّت وحشت خیره شده، و جان ها به لب رسیده بود... آن جا بود که مؤمنان آزمایش شدند و تکان سختى خوردند».(2)
درباره قوم «بنى اسرائیل» نیز در قرآن مى خوانیم که آن ها هنگامى که در فشارهاى شدید از سوى دشمن قرار گرفتند، به موسى (علیه السلام) گفتند: «أُوذِینَا مِنْ قَبْلِ