معارف بوک

اسمِ اشاره، ناظر به دنیا و زندگى دنیا، یا ناظر به امانت الهى اى است که در آیه (إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمانَةَ...)(1) به آن اشاره شده است. ولى این احتمالات با توجّه به صدر و ذیل خطبه، بسیار بعید به نظر مى رسد.
سپس مى افزاید: «به جانم سوگند! پیمان ویژه اى با شما و آن ها بسته نشده است (و هیچ کس در برابر مجازات الهى مصونیت ندارد) و هنوز روزگار زیادى میان من و شما و آن ها فاصله نیفتاده است، و امروزِ شما از آن روز که در صلب آن ها بودید، زیاد دور نیست (و چیزى نمى گذرد که راهى دیار عدم مى شوید)»؛ (وَ لَعَمْرِی مَا تَقَادَمَتْ بِکُمْ وَ لا بِهِمُ الْعُهُودُ، وَ لا خَلَتْ فِیمَا بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمُ الْأَحْقَابُ(2) و الْقُرُونُ، وَ مَا أَنْتُمُ الْیَوْمَ مِنْ یَوْمَ کُنْتُمْ فِی أَصْلابِهِمْ بِبَعِیدٍ).
بنابر تفسیر بالا، «عهود» به معناى پیمان هاست و اشاره به همان چیزى است که در قرآن مجید آمده است که: «هیچ کس نزد خدا پیمان و عهدى ندارد که در برابر اعمال سوئش از مجازات در امان بماند».(3) ولى جمعى از شارحان نهج البلاغه «عهود» را در این جا به معناى دوران ها گرفته اند که در این صورت مفهوم آن با جمله بعد (وَ لاَخَلَتْ فِیمَا بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمُ الْأَحْقَابُ وَ الْقُرُونُ) یکى خواهد شد.
سپس امام (علیه السلام) به موقعیّت خودش در آن زمان اشاره مى کند که همچون موقعیّت پیامبر (صلی الله علیه و آله) در برابر فجایع زمان جاهلیّت بود، مى فرماید: «به خدا سوگند! رسول خدا (صلی الله علیه و آله) چیزى به آن ها گوشزد نکرد مگر این که من همان را به شما گوشزد مى کنم، و شنوایىِ امروزِ شما، از شنوایى دیروزتان کمتر نیست. چشم ها