صفحه ٥٧٠

حال گروه هاى دیگرى از فرشتگان الهى مى پردازد و مى فرماید: «گروهى از آن ها در درون ابرهاى پرآب و بر فراز کوه هاى عظیم و مرتفع و در پوشش تاریکى هاى شدید قرار دارند»؛ (وَ مِنْهُمْ مَنْ هُوَ فی خَلْقِ الْغَمَامِ الدُّلَّحِ(1)، وَ فی عِظَمِ الْجِبَالِ الشُّمَّخِ(2)، وَ فی قَتْرَةِ(3) الظَّلامِ الأَیْهَمِ(4)).
«دُلَّح» جمع «دالح» به معناى ابرهاى پرآب است و «شُمَّخ» جمع «شامِخ» به معناى مرتفع و «قَتْرَه» در این جا به معناى خفا، و مخفى گاه و «أَیْهَم» به معناى شب هاى فوق العاده تاریک است و به نظر مى رسد که منظور امام (علیه السلام) اشاره به فرشتگانى است که مأمور ابرهاى باران زا و کوه هاى بلند و تاریکى ها هستند که هرکدام در تدبیر این جهان ـ به فرمان پروردگار ـ سهمى دارند، همان ها که قرآن مجید در آیه 5 سوره نازعات به عنوان (فَالْمُدَبِّرَاتِ أَمْرآ) از آنان تعبیر کرده است.
این احتمال نیز داده شده که این گروه از فرشتگان نقشى در آفرینش آن ابرها و کوه ها و تاریکى ها دارند و در هر صورت مأموریت آن ها یک مأموریت تکوینى است. برخلاف فرشتگان وحى، که مأموریت تشریعى دارند.
سپس به معرّفى گروه دیگرى از فرشتگان پرداخته، چنین مى فرماید: «گروهى دیگر از آن ها قدم هایشان تا قعر زمین پایین رفته و (قامت آن ها) همچون پرچم هاى سفیدى دل هوا را شکافته و در زیر آن بادهایى است که با سرعت

1- «دُلَّح» جمع «دالح» از ریشه «دلوح» به معناى ابرهاى پر باران است؛ گویى به علت سنگینى، آهسته حرکت مى کنند. (زیرا ریشه اصلى این لغت، به معناى آهسته حرکت کردن و گام هاى کوتاه برداشتن است).
2- «شُمَّخ» جمع «شامخ» از ریشه «شموخ» به معناى بلند و مرتفع شدن است و به همین مناسبت کوه هاى مرتفع را شامخ مى گویند.
3- «قَتْره» به معناى تنگى و ضیق و انضمام چیزى به چیزى است و از آن جا که تاریکى شدید چنین است که گویى بخش هاى تاریکى روى هم متراکم شده است، این واژه درباره آن در جمله بالا به کار رفته است.
4- «أَیْهم» در اصل به معناى شخص دیوانه و ناقص العقل است و به بیابانى که آب و آبادانى ندارد و به شبى که ستاره در آن دیده نمى شود، نیز اطلاق مى گردد و منظور از «ألظَّلامُ الأَیْهَم» در جمله بالا تاریکى شدید است.