صفحه ١٦٦

«و راه وصول به سعادت به آن ها ارائه گردیده است»؛ (وَ هُدُوا سَبِیلَ آلْمَنْهَجِ). «و زمانى کافى براى جلب رضایت پروردگار در اختیار دارند»؛ (وَ عُمِّرُوا مَهَلَ آلْمُسْتَعْتَبِ(1)).
«و پرده هاى تاریک شک و تردیدها (با ارائه دلایل روشن از سوى پروردگار) از مقابل آن ها کنار رفته است»؛ (وَ کُشِفَتْ عَنْهُمْ سُدَفُ(2) الرَّیْبِ).
و سرانجام: «میدان براى تمرین و آمادگى آن ها، و اندیشه بهتر و کسب آرامش (براى جست وجوى حقیقت) در مدّت زندگى و دوران تلاش، باز گذاشته شده است»؛ (وَ خُلُّوا لِمِضْمَارِ آلْجِیَادِ(3)، وَ رَوِیَّةِ الِارْتِيَادِ(4)، وَ أَنَاةِ(5) الْمُقْتَبِسِ آلْمُرْتَادِ، فِی مُدَّةِ الْأَجَلِ، وَ مُضْطَرَبِ(6) آلْمَهَلِ).
در این چند جمله، به ابعاد مختلف اتمام حجّت الهى و راه هاى آن اشاره شده است؛ از یک سو: مردم زمان کافى براى جلب رضاى حق دارند. از سوى دیگر: از طریق کتاب هاى آسمانى و ارشادهاى انبیا و اولیا و هدایت عقل، راه هاى نجات در برابر دیدگان آن ها قرار گرفته است. از سوى سوم: توانایى و مهلت، براى جبران خطاها و توبه از گناهان و جلب رضاى پروردگار دارند. از سوى چهارم : پرده هاى ظلمت و تاریکى که براثر وسوسه هاى شیاطین و ایجاد شکّ و تردید،