معارف بوک

در آخرین جمله این بخش به مسئله مهمّ دیگرى که خداوند براى زندگى انسان ها در روى زمین آفریده است اشاره کرده، چنین مى فرماید: «در اطراف زمین (و در میان کوهها)، درّه ها و راه هاى وسیعى شکافت، و نشانه هایى ـ براى آنان که بخواهند از شاهراه هاى وسیعش بگذرند ـ قرار داد»؛ (وَ خَرَقَ الْفِجَاجَ (1) فِی آفَاقِهَا، وَ أَقَامَ المَنَارَ لِلسَّالِکینَ عَلَى جَوَادِّ(2) طُرُقِهَا).
با مختصر دقّتى به صفحه زمین و جاى جاى این کره خاکى روشن مى شود که خداوند به وسیله کوهها هرگز سدّ معبر نفرموده و قطعات و بخش هاى زمین را از هم جدا نساخته؛ بلکه همه جا و در همه حال شکاف ها و جادّه هایى در لابه لاى آن به وجود آورده که تمام روى زمین را به هم مى پیوندد. کمتر کسى توجّه دارد که اگر این جاده ها وجود نداشت و کوههاى طولانى به یکدیگر متّصل بودند و دیوار بلندى که مانع عبور انسان ها و حیوانات است، به وجود مى آوردند و زمین را به بخش هاى پراکنده و نامربوطى تقسیم مى کردند، چه بلایى بر سر انسان ها مى آمد و چه محرومیت هایى پیدا مى کردند.
قرآن مجید هم مى فرماید: (وَ جَعَلْنَا فِى الأَرْضِ رَوَاسِىَ أَنْ تَمیِدَبِهِمْ وَ جَعَلْنَا فِیهَا فَجاجآ سُبُلا لَعَلَّهُمْ یَهْتَدُونَ)؛ «و در زمین کوههاى استوارى قرار دادیم مبادا آنان را بلرزاند و در آن دره ها و راه هایى قرار دادیم تا راه یابند».(3) نه تنها به وسیله جاده ها سرتاسر زمین را پیوند داد بلکه علامات و نشانه هاى طبیعى بر سر جاده ها نصب کرد تا از گم کردن راه در امان بمانند، (کوهها را به اشکال مختلف و رنگ هاى گوناگون و درّه ها را به همین وضع آفرید تا بهترین راهنما باشد).
در قرآن مى خوانیم: (وَ مِنَ الْجِبَالِ جُدَدٌ بِیضٌ وَ حُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهَا وَ غَرَابِیبُ