معارف بوک

آنچه امام (علیه السلام) در این بخش از خطبه بیان فرموده، همان است که از طریق علوم طبیعى ثابت شده است؛ زیرا ریشه هاى کوهها در زمین فرو رفته و در بسیارى از مناطق زمین، از زیر به هم پیوسته است و همچون شبکه اى اطراف زمین را گرفته و در برابر فشار درونى زمین که از موادّ مذاب آن برمى خیزد، مقاومت مى کند و جلوى بسیارى از زلزله ها را مى گیرد.
این همان چیزى است که در قرآن مجید بارها به آن اشاره شده و گاه کوهها را به منزله میخ هاى زمین شمرده: (وَ الْجِبَالَ أَوْتَادآ)(1) و گاه مى فرماید: «در زمین کوههایى افکندیم تا جلوى حرکات ناموزون آن را بگیرد»؛ (وَ أَلْقَى فِى الأَرْضِ رَوَاسِىَ أَنْ تَمِیدَ بِکُمْ).(2)
البتّه کوهها فواید فراوان دیگرى نیز دارند؛ از جمله ذخیره آب ها که گاه از درون آن ها به صورت چشمه خارج مى شود و گاه در بیرون به صورت ذخیره هاى فراوان برف است که به تدریج آب شده و نهرها را تشکیل مى دهد و فوائد بسیار دیگرى که در جلد اوّل همین کتاب، در شرح خطبه اوّل، صفحه 79 به آن اشاره کرده ایم.
سپس به امور مهمّ دیگرى که زمین را براى زندگى انسان ها آماده ساخته اشاره کرده است و چنین مى فرماید: «خداوند میان زمین و جوّ، فاصله افکند، و نسیم هوا را براى ساکنان زمین آماده ساخت و تمام نیازمندى ها و وسایل زندگى را براى اهل آن فراهم کرد»؛ (وَ فَسَحَ بَیْنَ الْجَوِّ وَ بَیْنَها، وَ أَعَدَّ الْهَوَاءَ مُتَنَسَّمآ(3) لِسَاکِنِهَا، وَ أَخْرَجَ إِلَیْهَا أَهْلَهَا عَلَى تَمَامِ مَرَافِقِها(4)).