صفحه ٥٨٣

تمام توجّه خود را به خالق معطوف ساخته اند»؛ (قَدِ اتَّخَذُوا ذَا الْعَرْشِ ذَخِیرَةً لِیَوْمِ فَاقَتِهمْ، وَ یَمَّمُوهُ(1) عِنْدَ انْقِطَاعِ الْخَلْقِ إِلى المَخْلُوقِینَ بِرَغْبَتِهمْ).
«ذَالْعَرش» یکى از اوصاف خداست که دلالت بر نهایت عظمت ذات او دارد؛ چرا که عرش، برترین موجود جهان خلقت است و این وصف، از آیه شریفه (ذُوالْعَرْش یُلْقِى الرُّوحَ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ لِیُنْذِرَ یَوْمَ التَّلاقِ)؛ «او صاحب عرش است و روح [= وحى الهى] را به فرمانش بر هر کس از بندگانش که بخواهد القا مى کند تا (مردم را) از روز لقاى پروردگار بیم دهد» استفاده مى شود.(2)
آرى، آن ها جز به خدا دل نبسته اند و جز او را مبدأ خیر و برکت و نجات، در این عالم نمى شناسند و انسان هاى باایمان تا همین طریق را در مسیر معرفة الله نپویند، به جایى نمى رسند.
تعبیر به «ذَخِیرَةً لِیَوْمِ فَاقَتِهِمْ» نشان مى دهد که فرشتگان نیز در روز قیامت حساب و کتاب و پاداش و جزایى دارند.
سپس مى افزاید: «آن ها هیچ گاه عبادت او را پایان نمى دهند (چرا که) علاقه آن ها به لزوم عبادت پروردگار، از رجا و خوف روزافزون او ـ که هرگز از دل آن ها برکنده نمى شود ـ سرچشمه مى گیرد»؛ (لا یَقْطَعُونَ أَمَدَ غَایَةِ عِبَادَتِهِ، وَ لایَرْجِعُ بِهِمُ الإسْتِهْتارُ(3) بِلُزُومِ طَاعَتِهِ، إِلاَّ إِلَى مَوَادَّ(4) مِنْ قُلُوبِهمْ غَیْرِ مُنْقَطِعَةٍ مِنْ رَجَائِهِ وَ مَخَافَتِهِ).