صفحه ٥٦٦

عصمت و مصونیّت از خطا و گناه ـ بیاناتى در تکمیل این اوصاف، ذکر فرموده و ضمن هفت جمله کوتاه و پرمعنا، تمام زوایاى آن را روشن ساخته است.
نخست مى فرماید: «سنگینى گناهان هرگز فرشتگان را ناتوان و درمانده نساخته است (چرا که فرشتگان هرگز گناه نمى کنند)»؛ (لَمْ تُثْقِلْهُمْ مَوصِرَاتُ(1) الاْثَامِ).
اشاره به این که معمولا گناه، انسان را در مسیر اطاعت خدا سنگین بار و ناتوان مى سازد و از آن جا که آن ها هرگز مرتکب گناهى نمى شوند، سبکبارند و همیشه براى اطاعت آماده اند؛ و این که بعضى از شارحان احتمال داده اند که منظور این است که گناهان مردم، آن ها را در کارشان دلسرد نمى سازد، بسیار بعید به نظر مى رسد، چون با سایر جمله هاى این بخش از خطبه هماهنگى ندارد.
و در دومین جمله مى فرماید: «رفت و آمد شب و روز، آن ها را به سوى مرگ کوچ نداده است (تا ضعف و پیرى بر آن ها چیره شود)»؛ (وَ لَمْ تَرْتَحِلْهُمْ عُقَبُ(2) اللَّیَالِی وَ الْأَيَّامِ).
این احتمال نیز وجود دارد که منظور، انتقال از حیات به مرگ نباشد؛ بلکه انتقال از اطاعت به معصیت باشد. یعنى طول زمان هرگز آن ها را خسته نمى کند و از اطاعت پروردگار دور نمى سازد.
در سومین جمله مى افزاید: «تیرهاى شک و شبهه، ایمان پرعزم آنان را هدف قرار نداده است»؛ (وَ لَمْ تَرْمِ الشُّکُوکُ بِنَوَازِعِهَا(3) عَزِیمَةَ إِیمَانِهمْ).

1- «موصرات» از ریشه «إصر» بر وزن «فعل» به معناى نگهدارى ومحبوس ساختن است؛ سپس به هر کار سنگینى که انسان را از فعّالیت باز مى دارد، گفته شده است.
2- «عُقَب» جمع «عُقبه» بر وزن «غرفه» که جمع آن «غُرَف» است، به معناى نوبت است. اشاره به اینکه شب و روز به نوبت، پشت سر یکدیگر رفت و آمد دارند.
3- «نوازع» جمع «نازعه» از ریشه «نزع» بر وزن «وضع» به معناى از جا بر کندن، یا کشیدن است و در عبارت بالا اشاره به تیرهاست که وقتى مى خواهند آن را از کمان رها کنند، باید بند کمان را با قوّت به عقب بکشند.