معارف بوک

نخست مى فرماید: «اى بندگان خدا! خویشتن را وزن کنید (و ارزش خود را بسنجید) پیش از آن که شما را وزن کنند، و به حساب خود برسید پیش از آن که شما را به پاى حساب آورند»؛ (عِبَادَاللهِ! زِنُوا أَنْفُسَکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُوزَنُوا، وَ حَاسِبُوها مِنْ قَبْلِ أَنْ تُحَاسَبُوا).
مى دانیم همان گونه که انسان در این دنیا، به هنگام انجام معاملات، نخست متاع مورد نظر را وزن مى کند، سپس به حساب قیمت آن مى رسد و اگر در وزن، یا در حساب قیمت، گرفتار اشتباه شود، سرمایه خودش را از دست خواهد داد و گرفتار زیان و خسران خواهد شد؛ در امور معنوى نیز باید چنین کند. ارزش و وزن اعمال خویش، بلکه وزن خودش را از نظر ایمان و اخلاق، باید معیّن کند و بعد به حساب آن برسد، تا اگر ضرر و زیان و کاستى دامان او را گرفته، هرچه زودتر در مقام جبران برآید و نگذارد نوبت به وزن و حساب آخرت برسد که در آن جاراهى براى جبران نیست و جز ندامت و شرمسارى نتیجه اى عایدش نمى شود.
مى دانیم که در صحنه قیامت، مسئله توزین اعمال بلکه توزین اشخاص، حق است. قرآن مجید مى گوید: (وَ الْوَزْنُ یَوْمَئِذٍ الْحَقُّ)؛ «وزن کردن (اعمال وسنجش ارزش آن ها) در آن روز، حق است»(1)؛ و همچنین حسابرسى اعمال در آن روز از مسلّمات است. به همین دلیل یکى از نام هاى قیامت، یوم الحساب است. قرآن مجید مى گوید: (وَ قَالَ مُوسَى إِنِّى عُذْتُ بِرَبِّى وَ رَبِّکُمْ مِنْ کُلِّ مُتَکَبِّرٍ لاَیُؤْمِنُ بِیَوْمِ الْحِسَابِ)؛ «موسى گفت: من به پروردگارم و پروردگار شما پناه مى برم از هر متکبّرى که به روز حساب ایمان نمى آورد».(2)
سپس مى افزاید: «و تا راه نفس گرفته نشده، تنفّس کنید، (تا فرصت ها باقى است به اعمال صالح بپردازید)»؛ (وَ تَنَفَّسُوا قَبْلَ ضِیقِ الْخِنَاقِ(3)).