صفحه ٤١٠

سنگین تر شود و مجازاتشان شدیدتر گردد. درست مانند کسى که از درختى بالا رود، هرچه بالاتر رود، سقوط او دردناک تر و شکننده تر است. قرآن مى فرماید: (وَ لاَیَحْسَبَنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِى لَهُمْ خَیْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِى لَهُمْ لِیَزْدَادُوا إِثْمآ وَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِینٌ)؛ «آن ها که کافر شدند (و راه طغیان پیش گرفتند) گمان نکنند مهلتى که به آنان مى دهیم به سودشان است. ما به آنان مهلت مى دهیم فقط براى این که بر گناهان خود بیفزایند و براى آن ها عذاب خوارکننده اى (آماده شده) است».(1)
بنابراین، هرگاه ظالم و ستمگرى را بر امّتى مسلّط دیدیم، نباید در مسئله عدل گرفتار شک و تردید شویم؛ چراکه این مسئله، عوامل گوناگونى دارد که در این جا به بخشى از آن اشاره شد.