صفحه ٣١٢

چیز است (و تمام امورى که به هدایت و سعادت و نجات انسان ها مربوط است، در آن بیان شده است) و پیامبرش را، آن مقدار در میان شما عمر داده که براى او و شما، آیینى را که مورد رضاى اوست و در کتاب آسمانى اش نازل کرده، کامل گرداند»؛ (وَ أَنْزَلَ عَلَیْکُمُ «الْکِتَابَ تِبْیَانآ لِکُلِّ شَیْءٍ» وَ عَمَّرَ فِیکُمْ نَبِیَّهُ أَزْمَانآ، حَتَّى أَکْمَلَ لَهُ وَ لَکُمْ فِیمَا أَنْزَلَ مِنْ کِتَابِهِ ـ دِینَهُ الَّذِی رَضِىَ لِنَفْسِهِ).
آرى، هم کتاب آسمانى جامعى نازل کرد که تمام معارف الهیّه و برنامه هاى سازنده معنوى و مادّى در تمام امور زندگى انسان ها را دربر دارد؛ همان گونه که در آیه 89 سوره نحل مى فرماید: (وَ نَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانآ لِکُلِّ شَىْءٍ وَ هُدًى وَ رَحْمَةً وَ بُشْرَى لِلْمُسْلِمینَ)؛ «و ما این کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر همه چیز و مایه هدایت و رحمت و بشارت براى مسلمانان است».
و هم به پیامبرش فرصت کافى داد که همه گفتنى ها را بگوید و دین و آیین خدا را کامل گرداند؛ همان گونه که در آیه (علیها السلام) سوره مائده آمده است: (آلْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِى وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دِینآ)؛ «امروز دین شما را برایتان کامل ساختم و نعمت خود را بر شما تمام کردم و اسلام را به عنوان آیین (جاودانِ) شما پذیرفتم».
سپس براى توضیح بیشتر، انگشت روى موارد خاصّى گذاشته، مى فرماید: «وبه وسیله زبان پیامبرش اعمالى را که محبوب یا ناخوش داشته، به شما رسانیده و نواهى و اوامرش را بیان کرده، و به این ترتیب، راه عذر را بر شما بسته و حجّت را تمام نموده و اعلام خطر کرده است، و پیش از فرارسیدن عذابِ شدید، شما را انذار کرده و بیم داده است»؛ (وَ أَنْهَى(1) إِلَیْکُمْ عَلَى لِسَانِهِ مَحَابَّهُ(2) مِنَ الْأَعْمَالِ