آنها هماهنگ مىگردد. آنجاست كه براى همگان مشخص مىشود كه آن كافران از حيوانات پست ترند.
با توجه به آنچه ذكر كرديم، قرآن شريف كافرانى را كه استعداد ايمان و خداپرستى را از دست دادهاند، بدترين جانداران و در جاى ديگر گمراهتر از چارپايان شمرده است: إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَاللَّهِ الَّذِينَ كَفَرُوا فَهُمْ لاَيُؤْمِنُونَ(1)؛ يقيناً بدترين جنبندگان نزد خدا كسانى هستند كه كافر شدند و ايمان نمىآورند.
(جالب اينكه خداوند از كافران به عنوان «جنبندگان» ياد مىكند و نمىفرمايد انسانها؛ چون آنها از حقيقت انسانى فاصله گرفتهاند و حتى لياقت ندارند كه در ظاهر هم نام انسان بر آنها نهاده شود.)
هم چنين در آيه ديگر مىفرمايد: إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَاللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لاَيَعْقِلُونَ(2)؛ بدترين جنبندگان نزد خدا افراد كر و لالى هستند كه انديشه نمىكنند.
و در جاى ديگر در وصف كوردلان و تيره روزان و بدفرجامان مىفرمايد: وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيراً مِنَ الْجِنِّ وَالإِِْنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لاَيَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لاَيُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ ءَاذَانٌ لاَيَسْمَعُونَ بِهَا أُوْلئِكَ كَالاَْنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ(3)؛ و هر آينه بسيارى از جن و انس را براى دوزخ آفريديم، آنها دل هايى دارند كه با آن (حق را) در نمىيابند و چشم هايى دارند كه با آن (حق را) نمىبينند و گوش هايى دارند كه با آن (حق را) نمىشنوند. آنها بسان چارپايانند، بلكه گمراه ترند؛ آنان همان غافلانند.
امكان ارضاى كامل اميال فطرى
بى ترديد با توجه به محدوديت وجودى انسان و امكانات محدودى كه در اختيار اوست، امكان ارضاى كامل اميال اصيلى چون حقيقت جويى، قدرت و نيز ميل به محبت كه به سوى