صفحه ٢٦٨

كه بى شك آن اهداف در طول هم قرار دارند و يكى از آن‌ها هدف عالى و نهايى است و ساير اهداف، با حفظ جايگاه خود، در طول آن و مقدمه دست يابى به آن هستند. مثلاً اگر كسى مى‌خواهد براى ملاقات دوستش به تهران برود، وقتى از او سؤال مى‌شود كه چرا سوار ماشين مى‌شوى؟ او هم مى‌تواند بگويد كه مى‌خواهم به تهران بروم و هم مى‌تواند بگويد كه به ملاقات دوستم مى‌روم؛ هر دو هدف او هستند، اما يكى از آن دو هدف در طول ديگرى و مقدمه ديگرى محسوب مى‌گردد. هم چنين ما آفريده شده‌ايم كه خداوند را عبادت كنيم و بى شك عبادت هدف نيست و هدف از آن نيل به قرب خداست.

بررسى تفسيرهاى گوناگون از عبادت
عبادت داراى معانى و يا اطلاقات گوناگون و نيز تفسيرهاى متفاوتى است كه از نظر سعه و ضيق با يكديگر تفاوت دارند:
1ـ عبادت كارى است كه تنها به عنوان عبوديّت در پيشگاه پروردگار انجام مى‌شود و ذاتاً ارتباطى با غير خدا ندارد؛ مانند نماز، روزه و حج.
2ـ عبادت كارى است كه بايد با قصد تقرّب انجام داده شود، هر چند عنوان اولى آن عبوديّت در پيشگاه خداوند نباشد و مربوط به بندگان باشد؛ مانند خمس، زكات، جهاد، امر به معروف و نهى از منكر. در اين اطلاق، عبادت همه فروع دين را شامل مى‌گردد و اختصاص به بخشى از آن‌ها ندارد. اما از نظرگاه برخى از فقها، عبادت تنها شامل كارهايى مى‌شود كه تنها به عنوان عبوديّت انجام مى‌گيرند و ذاتاً ارتباطى با غير خداوند ندارند؛ مانند نماز، روزه و حج. در اين ارتباط، امام خمينى(ره) در درسشان مى‌فرمودند: عبادت شامل اعمالى مى‌شود كه فقط براى عرض عبوديّت انجام مى‌پذيرند و نبايد سايرفروع دين؛ مانند خمس، زكات، امر به معروف و نهى از منكر را عبادت ناميد، بلكه آن‌ها تنها افعال قربى و واجبات تعبّدى شناخته مى‌شوند.
3ـ عبادت كارى است كه به قصد قربت انجام داده شود، هر چند صحّت آن منوط به اين