عرفى مىگويند؛ مثلاً، ايمان ده درجه يا هفتاد درجه دارد يا مراتب سير و سلوك سى يا هفتاد درجه است، صرفاً يك تقسيمبندى ساده و عوام فهم است، وگرنه مراتب سير قابل محاسبه نيست، اما سير همه انسانها به يك اندازه نيست، هركس به اندازه همت و ظرفيت وجودى خود مىتواند سير كند؛ يعنى: اولاً بايد استعداد و ثانياً اراده اين كار را داشته باشند.
استعدادهاى ذاتى افراد بسيار متفاوت است، همانگونه كه استعدادها در تحصيل، شغل و... متفاوت است، در سير و سلوك معنوى هم با يكديگر تفاوت دارند؛ علاوه بر داشتن استعداد، بايد زمينه به فعليت رسيدن آن آماده باشد، بسيارى از استعدادهاى خوب و درخشان، به دليل وجود نداشتن زمينه لازم به فعليت نمىرسند. بايد با همت و اراده، استعدادها را به مرحله ظهور و فعليت رساند. ممكن است سير و سلوك يك لحظه، توسط انسانى مستعد از سير صدها سال انسانهاى معمولى، عميقتر و قوىتر باشد. همانگونه كه اشاره شد، ضربت يك شمشير علىـ (عليه السلام) ـ از عبادت جن و انس بالاتر است. شايد يك تكبير او هم از تمامى عبادتهاى ما ارزش بيشترى داشته باشد. پس استعداد، ظرفيت، همت و اراده، ابزارى هستند كه به تناسب خود، آدمى را به مراحلى از آن مقامات مىرسانند. برحسب اعتقاد ما حضرات معصومين ـ سلام الله عليهم اجمعين ـ و در رأس آنها چهارده نور مقدس، از استعدادها و امتيازهاى بسيار والايى برخوردارند و هيچ كس قدرت رسيدن به مقام آنها را ندارد.
و اما بخش دوم سؤال كه: «آيا بدون وساطت معصوم مىتوان به كمالى رسيد يا نه.»: در سلسله علل وجودى، مرتبه پايينتر نسبت به مرحلهبالاتر عينالربط است و بدون وساطت علل متوسطه، رسيدن به مرحله بالاتر ممكن نيست. سير انسانهاى معمولى در اين مسير، جز با وساطت معصوم ممكن نيست، همه انسانها طفيل وجود آنهايند، انسانها به هر مقامى كه برسند مقام آنها تنها پرتوى از مقامهاى