صفحه ٣٧٨

مى توانيد حضور پديده اى مثل ماشين سوارى را ناديده بگيريد و جداى از آن برنامه ريزى كنيد؟ مسلّم نمى توانيد. از آن طرف مى دانيد كه تكنولوژى غربى، روح و فرهنگ غربى را به همراه دارد، پس با جايگزينى تكنيكى بومى به جاى تكنيك غربى عبور از تكنيك غربى ممكن است، تا آرام آرام تصور تكنيك جايگزين شده بر تصور تكنيك قبلى غلبه كند و دست و دل مردم به سوى تكنيك جديد متمايل شود. و البته وقتى مردم متوجه آفات آن يكى و ارزش آن ديگرى بشوند راحت تر انتخاب مى كنند. نقش دين در اينجاست كه جهت روح ها را متوجه تكنيكى بكند كه با فطرت انسان و ذات طبعت هماهنگى داشته باشد.

تخيل و تسليم 
كسانى كه مرجع علمى و عملى مردم هستند نگاهشان به پديده ها طورى است كه احساس تكليف مى كنند چگونه وظيفه ى جمع مسلمين را با اين پديده ها در اين زمانه روشن كنند، تا در عين رعايت اصول اسلامى، بتوانند در دنياى مدرن زندگى كنند. شما به عنوان يك شخص مى توانيد بسيارى از پديده هاى جديد را نخواهيد ولى اين نظر را نمى توانيد به جمع مسلمين تحميل كنيد. عموم مردم چنين اند كه اگر به آن ها گفته شود چون تكنولوژى غربى با فرهنگ غربى همراه است و شما را از اسلام باز مى دارد، پس تكنولوژى غربى را استفاده نكنيد، به راحتى به اسلام پشت مى كنند. چون امكان ندارد تكنولوژى هاى جديد را تصور كنند و راحتى كار با آن ها را بشناسند و آن وقت بتوانند به دست و دلشان بگويند از آن ها چشم پوشى كن، اصلًا دست و پايشان جلو نمى رود.