صفحه ٢٤٣

معرفت خدا
قبلا گفتيم صفات و افعال اختيارى انسان كه در حيطه بحثهاى اخلاقى و ارزشى قرار مى‌گيرند ممكن است با توجّه به متعلّقشان بر سه دسته تقسيم شوند: نخست آنها كه به خدا مربوط مى‌شود، دوّم آنها كه به خود انسان مربوط مى‌شود و سوّم آنچه كه مربوط به مخلوقات خداست.
   از گروه اوّل، نخستين فعل نفسانى انسان كه در ارتباط با خداى متعالى در اينجا مطرح مى‌شود «ايمان» است كه در گذشته گفته‌ايم: ريشه ارزش ساير افعال و صفات اخلاقى به شمار مى‌رود و نيز گفتيم: از آنجا كه حقيقت ايمان يك نوع فعل اختيارى نفسانى است، در حيطه اخلاق و بحثهاى اخلاقى قرار مى‌گيرد. همچنين، گفتيم: كه براى تحقّق ايمان در نفس انسان، شناختن متعلّق ايمان يك شرط لازم است و از آنجا كه علم نيز معمولا، از راههاى اختيارى حاصل مى‌شود، مى‌تواند در زمره افعال ارزشمند اخلاقى شمرده شود. بنابر اين، نتيجه مى‌گيريم كه تحصيل علم نسبت به متعلّق ايمان «مثل خدا، ارسال رسل، انزال كتب، بعث و نشور و حساب» شرط لازم براى پيدايش ايمان در نفس است چنانكه ايمان هم شرط لازم و ريشه و اساس ساير ارزشهاى اخلاقى مى‌باشد.
   بنابر اين، قبل از همه لازم است درباره كسب علم و معرفت نسبت به خداى متعال كه محور بقيّه است به بحث و بررسى بپردازيم و پاسخگوى سؤالاتى باشيم كه در اين زمينه قابل طرح است نظير آنكه: منظور از معرفت خدا چيست؟ معرفت خدا چگونه حاصل مى‌شود؟ اين معرفت از چه ارزشى برخوردار است؟ و در نهايت آفات و موانع آن چه هستند؟ چرا كه، اين وظيفه اخلاق و عالم اخلاقى است تا درجه اهميّت و ارزش هر چيزى را و از آن جمله اين علم را تعيين، راه تحصيل آن را تبيين و طريقه نگهدارى آن را با بررسى موانع و آفات در اختيار ديگران قرار دهد.

معرفت خدا چيست؟
معرفت و شناخت انسان از خداى متعال دو گونه است: شناخت حضورى و شناخت