«خَسِرَ الدُّنْيا وَالاْخِرَةَ ذلِكَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبين»(1).
و نيز در آيه ديگرى آمده است كه:
«لَهُمْ فِى الدُّنْيا خِزْىٌ وَلَهُمْ فِى الاْخِرَةِ عَذابٌ عَظيم»(2)
برايشان در دنيا خوارى، و برايشان در آخرت عذابى بزرگ است.
يعنى آن كسانى كه مردم را از ياد خدا در مساجد باز مى‌دارند و سعى در ويرانى آنها دارند مشمول خوارى دنيا و عذاب بزرگ آخرت هستند. و در آيه ديگرى چنين آمده است كه:
«لَهُمْ عَذابٌ فِى الْحَيوةِ الدُّنْيا وَ لَعَذابُ الاْخِرَةِ اَشَقُّ وَ مَالَهُمْ مِنَ اللّهِ مِنْ واق.»(3)
برايشان (كسانى كه مردم را از راه خدا باز مى‌دارند) محنتى است در زندگى دنيا و محنت آخرت سخت‌تر است و نيست برايشان از (طرف) خداوند نگهبانى.
در قرآن نظير اين مضامين فراوان است و از مجموعه آنها نتيجه مى‌گيريم چنين نيست كه اگر كسى در دنيا بدبخت شد در آخرت سعادتمند باشد چه بسا كه چنين شخصى در آنجا نيز بدبخت‌تر باشد. چنانكه ممكن است كسى در هر دو جهان متنعّم باشد و نيز مى‌شود كسى دنيا را داشته باشد و آخرت نداشته باشد. خداوند براى بعضى از كفّار زمينه‌اى را فراهم مى‌آورد كه در دنيا از نعمتهاى فراوان بهره‌مند شوند تا در آخرت عذابشان افزون گردد كه در اصطلاح قرآن به آن «استدراج»گويند. در آيه‌اى چنين مى‌خوانيم كه:
«وَلا يَحْسَبَنَّ الَّذينَ كَفَرُوا اَنَّما نُمْلى لَهُمْ خَيْرٌ ِلاَنْفُسِهِمْ اِنَّما نُمْلى لَهُمْ لِيَزْدادُوا اِثْماً وَلَهُمْ عَذابٌ مُهينٌ.»(4)
و گمان نبرند آنان كه كافر شدند اينكه به آنان مهلت مى‌دهيم برايشان خوب است؛اينكه به آنان مهلت مى‌دهيم براى آن است كه در گناه افزون شوند و برايشان عذابى خوار كننده است.
اينان نعمت دنياشان زياد است ولى در آخرت بدبخت هستند. عكس اين هم ممكن است كه مؤمنين در دنيا به دست جبّاران و...گرفتار ولى در آخرت در زير سايه رحمان و در پرتو
اخلاق در قرآن
عوامل كلى سقوط اخلاقى