صفحه ١١١

جَعَلَهُ لِلنَّاسِ قِياماً ثُمَ وَضَعَهُ بِأَوْعَرِ بِقَاعِ الْأَرْضِ حَجَراً وَ أَقَلِّ نَتَائِقِ الدُّنْيا مَدَراً وَ أَضْيقِ بُطُونِ الْأَوْدِيةِ قُطْراً بَينَ جِبَالٍ خَشِنَةٍ وَ رِمَالٍ دَمِثَةٍ وَ عُيونٍ وَشِلَةٍ وَ قُرًي مُنْقَطِعَةٍ ... ابْتِلَاءً عَظِيماً وَ امْتِحَاناً شَدِيداً وَ اخْتِبَاراً مُبِيناً وَ تَمْحِيصاً بَلِيغاً»؛
نمى بينيد خداى سبحان، پيشينيان از آدم (ع) تا بعدى ها را با حرمت نهادن بر سنگ هايى بى سود و زيان آزمود؟ كه نه مى بينند و نه مى شنوند. پس خدا آن را خانه ى با حرمت خود ساخت و براى فراهم آمدن و عبادت مردمانش آن خانه را در سنگلاخى نهاد از همه سنگستان هاى زمين دشوارتر، و ريگزارى كه رشد گياه در آن از همه كم تر. به درّه اى از ديگر درّه ها تنگ تر، ميان كوه هايى سخت و ريگ هايى نرم كه راه رفتن در آن آزمايشى بسيار بزرگ و امتحانى دشوار و آزمودنى آشكار براى پديدآمدن نافرمان از فرمانبردار. «1»
حضرت مى فرمايند خداوند خانه ى خود را در سخت ترين مكان ها قرار داد و مردم را به زيارت آن دستور داد تا هيچ انگيزه اى جز بندگى خدا در ميان نماند.
بايد برسيم به اين نكته كه صاحب دين دستور داده است تا ما اين اعمال را انجام دهيم و صاحب دين اسرار عالم را مى داند، ما هم بايد تبعيت كنيم تا بيش از آن كه به منافع مادى برسيم، به قرب پروردگار نايل شويم.
يكى از ضعف هاى عمده ى علم تجربى غربى راززدايى است، به طورى كه توجه انسان را از نظر به حقايق بيكرانه ى عالم كه سراسر راز