صفحه ٧٧

وحدت نزديك شده، و هرچه به وحدت نزديك شود از تضاد و تفرقه جدا خواهد شد و از آن طريق موانع ادامه ى حيات زمينى برطرف مى شود. و بالعكس؛ هرچه جامعه به ماده نزديك شود به بى حاصلى عمر و پشيمانى و پوچى مى رسد، حتى وقتى متوسط عمر آن جامعه طولانى شود، پوچى آن جامعه گسترده تر شده است. مهم اين است كه بدانيم خداوند قوانين و سننى دارد كه هراندازه به آن ها نزديك شويم ميل ها و گرايش ها طورى مديريت مى شوند كه گرفتار بحران و تضاد نخواهند شد. و برعكس؛ هراندازه از خدا دور شويم طبق سنن الهى با دست خودمان زمينه ى هلاكت خود را فراهم مى كنيم. در مورد يهوديانى كه در مدينه براى خود قلعه هاى محكمى بنا كرده بودند با اين پندار كه هيچ كس را ياراى پيروزى بر آن ها نيست. مى فرمايد: «هُوَ الَّذِي أَخْرَجَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مِن دِيارِهِمْ لِأَوَّلِ الْحَشْرِ مَا ظَنَنتُمْ أَن يخْرُجُوا وَظَنُّوا أَنَّهُم مَّانِعَتُهُمْ حُصُونُهُم مِّنَ اللَّهِ فَأَتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَيثُ لَمْ يحْتَسِبُوا وَقَذَفَ فِي قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ يخْرِبُونَ بُيوتَهُم بِأَيدِيهِمْ وَأَيدِي الْمُؤْمِنِينَ فَاعْتَبِرُوا يا أُولِي الْأَبْصَارِ» «1»
 خداوند همانى است كه از ميان اهل كتاب، كسانى را كه كفر ورزيدند، در نخستين اخراج از مدينه بيرون كرد، گمان نمى كرديد كه بيرون روند و خودشان گمان داشتند كه دژهايشان در برابر خدا مانع آن ها خواهد بود ولى خدا از آنجايى كه تصور نمى كردند بر آنان درآمد و در دل هايشان بيم افكند، به طورى كه به دست خود و به دست مؤمنان خانه هاى خود را خراب مى كردند. پس اى صاحبان ديده! عبرت گيريد. اين كه مى فرمايد: