معارف بوک

و يا مى‌فرمايد:
«يَرْفَع اللّهُ الَّذينَ امَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذينَ اُوتُواالْعِلْمَ دَرَجات»(1)
خداوند كسانى از شما كه ايمان دارند و آنان كه دانش يافته‌اند به درجاتى بالا مى‌برد.
   كه از آنها استفاده مى‌شود علم ارزش مستقلى دارد؛ ولى، با توجّه به اينكه هر علمى در اسلام مطلوب نيست بلكه، از نظر متعلق و كيفيت تحصيل و نيز كيفيت بهره‌بردارى از آن قيدهايى مى‌خورد كه در صورت رعايت آن قيود، ارزشمند است و مصداق تقوا خواهد بود. پس ارزش علم، مطلق نيست از اين رو، در مواردى نه تنها موجب سعادت نشده بلكه عامل شقاوت انسان گرديده است. خداوند مى‌فرمايد:
«وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذى اتَيْناهُ اياتِنا فَانْسَلَخَ مِنْها فَاَتْبَعَهُ الشَّيْطانُ فَكانَ مِنَ الْغاوينَ وَ لَوْ شِئْنا لَرَفَعْناهُ بِها وَلكِنَّهُ اَخْلَدَ اِلَى اْلاَرضِ وَاتَّبَعَ هَواه»(2)
حكايت آن كس را كه آيات خود را بدو (تعليم) داديم و از آن به در شد، پس شيطان او را به دنبال خود كشاند و از گمراهان گرديد، براى آنان بخوان.
   در بسيارى از موارد صاحبان علم را از اين نظر كه به علمشان عمل نمى‌كنند مذمّت مى‌كند و حتى بزرگترين جنايت را به آنان نسبت مى‌دهد و چه جنايتى بالاتر از اينكه مردم را از راه خدا باز دارند و منحرف سازند؛ چرا كه با سوءاستفاده از علم خويش درست در جهت مخالف اهداف الهى حركت كردند. هدف الهى از آفرينش انسان و ارسال رسل و فرو فرستادن كتب آسمانى اين بوده كه بشر در مسير حق حركت كند، و اينان وى را در مسير باطل كشاندند. آرى اين كار را كسانى كرده و مى‌كنند كه عالمند و به اصطلاح قرآنى «الذين اوتواالعلم» چنانكه مى‌فرمايد:
«فَمَا اخْتَلَفُوا اِلاّ مِنْ بَعْدِ ما جائَهُمُ الْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُم»(3)
و اختلاف نكردند مگر بعد از آنكه علم سويشان آمده بود به خاطر بغى و حسد(ورزى) به يكديگر.