و عِدل آن:
«كَلاّ اِنَّ كِتابَ الْفُجّارِ لَفى سِجِّين»(1)
هرگز... مؤكداً نامه بدكاران در زندان (جهنم) است.
و نظير:
«اِنَّ اْلاَبْرارَ لَفى نَعيم وَ اِنَّ الْفُجّارَ لَفى جَحيم»(2)
مؤكداً نيكوكاران در نعمتاند و بدكاران در جهنم.
و در آيات ديگرى «تقوا» و «فجور» با تعابير مختلف در مقابل يكديگر قرار گرفته و بكار رفتهاند. در يك آيه متقين در مقابل فجار بكار رفته و مىفرمايد:
«اَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقينَ كَالْفُجّار»(3)
آيا پرهيزكاران را همانند بدكاران قرار مىدهيم.
در آيه ديگر «تقوا» و فجور مقابل هم قرار داده شده و مىفرمايد:
«فَاَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها»(4)
سپس بدكارى و پرهيزكاريش را به وى (نفس) الهام كرد.
از تشابه اين دو واژه از جهت تقابل با فجور به اين نتيجه مىرسيم كه «برّ» و «تقوا» گرچه در مفهوم يكى نيستند و با هم فرق مىكنند، در مصداق متساوى و متحد هستند، و هر چيزى كه مصداق «برّ» باشد مصداق «تقوا» نيز هست و برعكس. و يكى از آيات به روشنى دلالت مىكند بر اينكه «برّ» اصلا همان «تقوا» است كه مىفرمايد:
«وَ لَيْسَ الْبِرُّ بِاَنْ تَأْتُواالْبُيُوتَ مِنْ ظُهُورِها وَلكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقى وَ اءْتُواالْبُيُوتَ مِنْ اَبْوابِها وَاتَّقُوااللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون»(5)
نيكى آن نيست كه به خانهها از پشت (بام يا ديوار) آنها داخل شويد بلكه نيك آن كس است كه تقوا كند و به خانهها از درهايشان وارد شود و تقوا كنيد تا رستگار شويد.
اخلاق در قرآن
مفاهيم عام اخلاقى در قرآن