معارف بوک

و آنجا كه مى‌فرمايد:
«وَ لَيْسَ الْبِرُّ بِاَنْ تَأْتُواالْبُيُوتَ مِنْ ظُهُورِها وَلكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقى وَ أْتُواالْبُيُوتَ مِنْ اَبْوابِها»(1)
نيكى آن نيست كه به خانه‌ها از پشت آن در آييد بلكه نيك آن است كه پرهيزكارى كند. و به خانه‌ها از درهاى آن وارد شود.
   «برّ» فقط در افعال اختيارى و اخلاقى و به معناى كار نيك، مورد استفاده قرار مى‌گيرند. ولى با مفهوم نيك ـ كه هم صفت براى كار اختيارى قرار مى‌گيرد و هم براى اشياو اشخاص ـ متفاوت است. هيچ‌گاه به يك شخص يا شىء خارجى صفت «برّ» اطلاق نمى‌شود در اين‌گونه موارد معمولا، از كلمات «خوب» و «خير» و «نيك» استفاده مى‌شود. بنابراين، «برّ» مخصوص «افعال نيك» است نه مطلق امور نيك.
   در برابر كلمه «برّ» به دشوارى مى‌توان واژه‌اى را يافت كه دقيقاً مقابل آن و شامل همه اضداد آن باشد و فى‌المثل مانند واژه «بد» در برابر واژه «خوب» به شمار آيد.
گاهى در مقابل كلمه «برّ» مفهوم «اثم» بكار رفته است چنانكه خداوند مى‌فرمايد:
«وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوى وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى اْلاِثْمِ وَالْعُدْوان»(2)
و به نيكى و پرهيزگارى همدستى كنيد و به بدكارى و تجاوز، همكارى نكنيد.
   «سيّئه» نيز متضمن مفهومى مخالف مفهوم «برّ» است ولى برخلاف مهفوم «برّ» اختصاص به اعمال اختيارى ندارد و به نتايج اعمال و خود حوادث نيز گفته مى‌شود چنانكه مى‌فرمايد:
«اِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ اِنْ تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُوابِها»(3)
هرگاه نيكى به شما رسد غمگينشان كند و اگر حادثه‌اى بد و ناگوار به شما رسد بدان دلشاد شوند.
   و در اين آيه سيئه به حادثه ناگوار اطلاق گرديده است.
   واژه ديگرى كه در قرآن كريم در برابر «بر» بكار رفته واژه «فجور» است. چنانكه در تعدادى از آيات كمله «فجّار» در مقابل واژه «ابرار» قرار گرفته است خداوند در آيه‌اى مى‌فرمايد: